Minister spraw zagranicznych Witold Waszczykowski. Fot. PAP/M. Obara
Sprawy historyczne, sytuacja Polaków na Białorusi, modernizacja wspólnej granicy, a także kwestie gospodarcze były tematami wtorkowych rozmów w Mińsku szefów dyplomacji Polski i Białorusi, Witolda Waszczykowskiego i Uładzimira Makieja.
Waszczykowski powiedział na wspólnej konferencji prasowej po rozmowach, że rozpoczęły się one od spraw historycznych. „Po tym punkcie rozmów jestem optymistą. Wydaje nam się, że będziemy mogli w sposób rzeczowy, merytoryczny, używając profesjonalnych historyków, nie upolityczniając historii, dojść do prawdy, odsłonić te wypadki, które miały miejsce dziesiątki lat temu, a za które Białorusini nie są odpowiedzialni” - oświadczył.
Pierwszym punktem wizyty polskiego ministra na Białorusi były Kuropaty pod Mińskiem, gdzie spoczywają tysiące ofiar represji stalinowskich, ale gdzie przeprowadzono na razie tylko nieliczne ekshumacje. Według polskich historyków Kuropaty są najprawdopodobniej jednym z miejsc pochówku ofiar zbrodni katyńskiej, i to właśnie tam należałoby zbudować ostatni, brakujący cmentarz katyński.
Waszczykowski powiedział, że tematem rozmów był także los Polaków na Białorusi. „Umówiliśmy się, że będziemy w tym duchu praktycznym, merytorycznym dyskutować, rozmawiać, prowadzić dialog” – zaznaczył.
Mówiono też o modernizacji wspólnej granicy oraz o organizacji ruchu wizowego, jak również o współpracy gospodarczej – „zarówno bilateralnej, jak i szerszej, która łączyłaby naszą część Europy, Europy Środkowej, aż z odległym mocarstwem takim jak Chiny” - powiedział.
Waszczykowski zaznaczył, że Polska jako sąsiadka Białorusi jest gotowa jej pomagać "we wszystkich praktycznych, merytorycznych aspektach" budowy nowoczesnego państwa, które jest dobrze zarządzane, bezpieczne i niepodległe. Podkreślił, że przybył na Białoruś, aby "przeprowadzić praktyczne i merytoryczne rozmowy bez stawiania jakichkolwiek warunków wstępnych".
"Reprezentuję rząd, który wywodzi się z wielkiego ruchu Solidarności polskiej, i kwestie międzynarodowego przestrzegania praw człowieka i demokracji nie są nam obce i nie zostaną zapomniane. Ale musimy też pamiętać, że tak jak świat nie powstał w mgnieniu oka, tak i wszystkie procesy społeczne, demokratyczne budują się poprzez ewolucję" - powiedział.
Makiej podkreślił ze swej strony, że Polska jest dla Białorusi ważnym państwem, w którym strona białoruska chciałaby widzieć przyjaciela i partnera. „Chcielibyśmy, żeby nasza granica była granicą przyjaźni, a nie podziału” - oświadczył.
Zaznaczył, że Polska jest dla Białorusi jednym z najważniejszych zachodnich partnerów handlowych, ale zwrócił uwagę, że dwustronna wymiana handlowa w 2015 r. spadła. „W rozmowach uzgodniono, że zostaną przygotowane propozycje, które pozwolą przywrócić i w najbliższym czasie zwiększyć tę wymianę” – dodał.
Podkreślił, że uważa wizytę polskiego ministra za ważne wydarzenie, które przyczyni się do ożywienia dialogu we wszystkich sferach.
Waszczykowski zaprosił Makieja do odwiedzenia Polski. Powiedział też, że są plany, by za trzy miesiące pojechała na Białoruś polska delegacja z wicepremierem Mateuszem Morawieckim na czele.
Pytani przez PAP, które z omawianych wątków uważają za najistotniejsze z punktu widzenia swoich państw, obaj ministrowie podkreślili, że każdy temat jest ważny. „Dla sąsiadów wszystkie tematy są ważne, bo każdy temat może doprowadzić do poprawy relacji i każdy może prowadzić do zaognienia sytuacji. Nie lekceważymy zarówno twardej ekonomicznej współpracy, która musi się rozwijać, ale i wydawałoby się pozornie odległych kwestii historycznych. Mogę też zapewnić, że nie lekceważyliśmy problemów Polaków, Białorusinów polskiego pochodzenia mieszkających na Białorusi. A przed nami jeszcze problemy bezpieczeństwa regionalnego, równie ważne w obecnej sytuacji międzynarodowej” – powiedział Waszczykowski.
Szef polskiej dyplomacji rozpoczął wizytę na Białorusi od złożenia wieńców w Kuropatach. Następnie udał się do polskiego centrum wizowego w Mińsku, które w piątek rozpoczęło pracę w docelowym miejscu – centrum handlowym „Galileo” przy dworcu kolejowym.
Powiedział tam, że Polska ma dla Białorusi propozycje dalszego ułatwienia procesu wydawania wiz i zmniejszenia opłat za nie – poprzez wydawanie na Białorusi paszportów biometrycznych oraz zwiększenie liczby polskich konsulów - ale decyzje te muszą zostać podjęte przez władze białoruskie.
„Ale oczywiście życzyłbym sobie, abyśmy się kiedyś spotkali w jednej instytucji europejskiej, w której już nie będzie wiz i nie będzie tego problemu i zaoszczędzimy wszyscy - i państwo, i my również – na tym wielkim wysiłku wdawania wiz” – podkreślił.
Na Białorusi otwarto 1 marca cztery polskie centra wizowe, a kolejne cztery rozpoczęły pracę w ubiegłym tygodniu. Od tego czasu przyjęły już ok. 10 tys. wniosków wizowych – powiedział PAP szef operatora centrów, firmy VFS Global, na Rosję i inne kraje Wspólnoty Niepodległych Państw, Prabuddha Sen.
Podczas wizyty na Białorusi Waszczykowski spotka się jeszcze w Grodnie z przedstawicielami społeczności polskiej i odwiedzi Wołkowysk, gdzie urodziła się jego matka. Na środę planowane jest jego spotkanie z prezydentem Alaksandrem Łukaszenką.
Z Mińska Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ mc/ malk/
