Stworzenie Listy Skarbów Dziedzictwa dla cennych zabytków ruchomych i możliwość przedłużania pozwolenia na wywóz zabytków np. w celach wystawienniczych - zakłada nowelizacja ustawy o zabytkach, do której kilka poprawek przyjął w czwartek Senat.
"Poprawki mają charakter techniczny. Jedna z nich zakłada, że opiekun obiektu wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa będzie mógł otrzymać dotację na zabezpieczenie, czy prace konserwatorskiej w wysokości 100 proc. kosztów" - powiedział PAP senator Janusz Sepioł (PO).
W myśl kolejnej poprawki, minister kultury będzie mógł wydawać pozwolenia na wywóz zabytków ruchomych za granicę na zasadzie kontynuacji, bez ich powrotu do kraju. "Chodzi o wyposażenie np. polskich placówek dyplomatycznych, które mają wartościowe obiekty, żeby nie musiały wracać do kraju, po to żeby wydać nowe pozwolenie na ich pobyt w ambasadzie czy w konsulacie" - tłumaczył senator.
Projekt nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad nimi oraz ustawy o muzeach został przygotowany w październiku 2013 r. przez klub PSL we współpracy z resortem kultury. Nowela ustanawia szczególną formę ochrony konserwatorskiej dla najważniejszych ruchomych obiektów zabytkowych (np. zabytki archeologiczne, które mają więcej niż 100 lat, fotografie, filmy oraz ich negatywy, które mają więcej niż 50 lat, ich wartość jest wyższa niż 15 000 euro oraz nie są własnością ich twórców, mapy drukowane, które mają więcej niż 200 lat itd.).
Nowela zakłada stworzenie Listy Skarbów Dziedzictwa, która leżeć ma w gestii ministra kultury. O wpisanie cennych ruchomych zabytków może wnioskować właściciel; wpis może się też dokonywać z urzędu.
Szczególne rygory mają dotyczyć przechowywania, eksponowania i transportu wpisanych obiektów. Podejmowanie prac konserwatorskich ma zobowiązywać do utrzymania najwyższych standardów. Nowelizacja obliguje także właścicieli do ochrony zabytku i informowania o jego stanie, udostępniania do badań i konserwacji, jak też prowadzenia określonych prac konserwatorskich.
Nowela zobowiązuje ministra kultury do zabezpieczenia środków na realizowanie tych zadań poprzez udzielanie dotacji celowych. Przewiduje też kontrolę stanu zabytku co najmniej co dwa lata i nakaz przywrócenia go do stanu pierwotnego w przypadku zmian sprzecznych z dopuszczalnymi. Możliwe ma być też - na mocy decyzji ministra - usunięcie zabytku z Listy Skarbów Dziedzictwa oraz zabezpieczenie go przez czasowe zajęcie w sytuacji zagrażającej np. zniszczeniem.
Nowelizacja zakłada też ujednolicenie zasad wpisu do rejestru zabytków ruchomych i nieruchomych. Obecnie wpis zabytku ruchomego odbywa się na wniosek właściciela, wpis z urzędu jest dopuszczalny tylko w sytuacji zagrożenia obiektu. Po nowelizacji zabytki ruchome będą wpisywane do rejestru także z urzędu.
Kolejna zmiana dotyczy dodania artykułu umożliwiającego przedłużenie terminu pozwolenia na przebywanie za granicą zabytku wywiezionego w celach wystawienniczych lub jako element urządzenia wnętrz polskich placówek dyplomatycznych - bez konieczności przywożenia obiektu do Polski. Obecnie zabytki znajdujące się poza granicami muszą nie rzadziej niż co pięć lat być przywożone z powrotem.
Nowela zakłada możliwość wywożenia zabytków na nie dłużej niż trzy lata. Wniosek o przedłużenie terminu pozwolenia będzie musiał być złożony przed upływem 90 dni od wygaśnięcia poprzedniego i zawierać opis aktualnego stanu zabytku. Kolejne pozwolenie ma zawierać warunki, sposób eksponowania i przechowywania obiektu oraz wykonywania kontroli jego stanu.
"Lista Skarbów Dziedzictwa ma dotyczyć arcydzieł bądź obiektów o szczególnym znaczeniu dla historii Polski. Nowela może przyczynić się do zajęcia się dziełami wyjątkowymi, gwarantuje też szczególne formy ochrony i rygory opieki nad nimi. Jest oczekiwana przez środowisko i porządkuje ważny obszar dziedzictwa narodowego" - powiedział generalny konserwator zabytków Piotr Żuchowski.
Nowelizację – wraz z poprawkami – poparło 69 senatorów, nikt nie był przeciw, wstrzymał się jeden senator. (PAP)
ksi/ pś/ pz/
