Zespół Opactwa Cystersów w Sulejowie - późnoromański kościół św Tomasza Kantuaryjskiego. Fot. PAP/G. Michałowski
Bazylika katedralna w Łowiczu, zespół staromiejski w Paczkowie, opactwo cystersów w Sulejowie, kościół w Strzegomiu, meczety i mizary z Bohonik i Kruszynian trafiły na listę Pomników Historii.
"To naprawdę duża satysfakcja, kiedy można wyróżnić zabytki materialne, z którymi wiążą się przecież także ogromne emocje, uczucia, modlitwy, a więc cała sfera niematerialna ważna dla funkcjonowania społeczności lokalnych, ważna dla funkcjonowania całego narodu i społeczeństwa" - mówił prezydent Bronisław Komorowski podczas środowej ceremonii przyznania wyróżnień w Pałacu Prezydenckim.
Wyraził radość z uhonorowania nie tylko ważnych zabytków, ale przede wszystkim ludzi, którzy potrafili o nie zadbać. "I chcą dbać w dalszym ciągu, cenić je i czynić wspólną własnością budującą naszą dumę narodową, poczucie państwowości, poczucie związku z tym wszystkim, co zostawiła nam historia. Czasami niekoniecznie związana tylko i wyłącznie z naszym państwem i narodem (...) My o to dbamy, traktujemy jako cząstkę wspólnej własności. Dlatego wręczając wyróżnienia, chcę podziękować za chronienie tych ważnych źródeł naszej wiedzy o sobie, dumy, tożsamości, tak bogatej i ważnej dla nas wszystkich" - podkreślił prezydent.
"Jesteśmy Polakami, niewielką grupą, która się w dużym stopniu asymiluje. I przyznanie statusu Pomnika Historii pomoże, by nasze dzieje się nie zatarły. W rejonie Kruszynian i Bohonik jesteśmy od 330 lat. Tereny te zostały przyznane płk. Samuelowi Krzeczkowskiemu, który walczył u boku króla Sobieskiego pod Wiedniem. Od tamtej pory datuje się nasz pobyt na tych obszarach" - powiedział Bronisław Talkowski, przewodniczący muzułmańskiej gminy wyznaniowej w Kruszynianach.
Przewodniczący muzułmańskiej gminy wyznaniowej w Kruszynianach Bronisław Talkowski powiedział dziennikarzom, że przyznany tytuł dla jego społeczności jest dużą satysfakcją. "Jesteśmy Polakami, niewielką grupą, która się w dużym stopniu asymiluje. I przyznanie statusu Pomnika Historii pomoże, by nasze dzieje się nie zatarły. W rejonie Kruszynian i Bohonik jesteśmy od 330 lat. Tereny te zostały przyznane płk. Samuelowi Krzeczkowskiemu, który walczył u boku króla Sobieskiego pod Wiedniem. Od tamtej pory datuje się nasz pobyt na tych obszarach. Powstały tam meczety i mizary - nasze cmentarze. W Kruszynianach najstarszy grób jest z 1696 r. i dzisiaj jest czas, by o to zadbać" - zaznaczył Talkowski.
Bazylika Katedralna pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Łowiczu to dawna świątynia rezydencjonalna i nekropolia arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski, którzy podczas elekcji i w okresach bezkrólewia pełnili funkcję interreksów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Trzynawowa świątynia, w związku z kilkukrotną przebudową obejmuje formy od gotyku po późny barok.
Zespół staromiejski z systemem fortyfikacji w Paczowie otaczają jedne z najlepiej zachowanych średniowiecznych obwarowań miejskich w Polsce. Fortyfikacje przetrwały do dzisiaj na niemal pełnej długości. Wewnątrz murów zachował się regularny układ przestrzenny z II poł. XIII w. z centralnie zlokalizowanym rynkiem. Większość z zachowanych kamienic mieszczańskich pochodzi z XVIII i XIX w. Szczególną wartość ma kościół parafialny pw. św. Jana Ewangelisty, któremu w 1529 r. nadano cechy obronne i włączono w system miejskich umocnień.
Zespół Opactwa Cystersów w Sulejowie jest jedynym cysterskim opactwem warownym w Polsce z tak dobrze zachowanymi i silnie rozwiniętymi późnośredniowiecznymi obwarowaniami klasztornymi. Szczególną wartość artystyczną przedstawia kościół klasztorny pw. Najświętszej Marii Panny i św. Tomasza Kantuaryjskiego. Utrwalony w architekturze i rzeźbie styl późnoromański ustępuje miejsca wczesnogotyckim nowościom w postaci sklepienia krzyżowo-żebrowego.
Kościół pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu charakteryzuje wysoki artyzm i spójność architektury. Uwagę zwracają zwłaszcza trzy bogato rzeźbione portale, z których najcenniejszym jest portal zachodni. We wnętrzu, obok XV-wiecznych sklepień sieciowych (założonych dopiero 100 lat po wzniesieniu kościoła), zachowały się cenne obiekty rzemiosła artystycznego, głównie z XIV-XV w. W 2002 r. kościół otrzymał godność Bazyliki Mniejszej.
Muzułmańskie meczety i mizary w Bohonikach i Kruszynianach powstały na przełomie XVII i XVIII w. Pochodzący z tego okresu meczet w Bohonikach, nie zachował się jednak, a dzisiejszy datowany jest na 1873 r. Wyremontowany został w latach 80. XX w. Meczet w Kruszynianach jest starszy – pochodzi z końca XVIII w. Po II wojnie budynek był kilka razy remontowany, zawsze z zastosowaniem tradycyjnych materiałów. Zachowano też oryginalną konstrukcję i zieloną kolorystykę elewacji.
Prezydent swoim rozporządzeniem może uznać za Pomnik Historii zabytek nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy o szczególnej wartości dla kultury. (PAP)
akn/ abe/ bk/
