Rada Miasta Płocka na Mazowszu chce ogłosić 2013 r. Rokiem Stefana Themersona (1910-1988) - urodzonego w tym mieście awangardowego prozaika, poety, twórcy teorii poezji semantycznej, a także filmów eksperymentalnych. W projekcie uchwały, którą płoccy radni rozpatrzą podczas posiedzenia 28 grudnia, podkreślono, że dorobek artystyczny Stefana Themersona - bardzo bogaty, różnorodny i ponadczasowy - wzbudza zainteresowanie na całym świecie.
Jak przypomina projekt, w 2013 r. mija 25 lat od śmierci Stefana Themersona - artysta zmarł 6 września 1988 r. w Londynie.
„Ogłoszenie roku 2013 Rokiem Stefana Themersona będzie wielką promocją dla Płocka oraz promocją twórczości znakomitego artysty” – podkreślono w uzasadnieniu projektu uchwały.
Stefan Themerson urodził się 25 stycznia 1910 w Płocku. Ukończył płockie Gimnazjum Męskie im. Króla Władysława Jagiełły. Następnie wyjechał do Warszawy, gdzie studiował fizykę i architekturę. W 1927 r. zajął się eksperymentami z fotografią i filmem, które rozwijał w latach 30. XX wieku. Powstały wtedy m.in. filmy "Apteka", "Europa" i "Przygoda człowieka poczciwego".
W 1938 r. Themerson wraz z żoną Franciszką, absolwentką warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, wyjechał do Francji, gdzie w 1940 r. wstąpił do powstających wówczas Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1942 r., będąc już w Wlk. Brytanii, współpracował z Ministerstwem Informacji i Dokumentacji Rzeczpospolitej Polskiej w Londynie. Powstał wtedy eksperymentalny film antywojenny "Calling Mr Smith".
W 1948 r. Themersonowie otworzyli w Londynie oficynę wydawniczą Gaberbochus Press, którą prowadzili do 1979 r. Wydawnictwo publikowało książki w oryginalnym opracowaniu graficznym. Oficyna organizowała też spotkania awangardowych artystów, odczyty, wystawy i koncerty
Stefan Themerson publikował m.in. wierszowane opowieści dla dzieci – „Narodziny liter”, „Nasi ojcowie pracują”, „Przygody Marcelianka Majster-Klepki”. Zyskał światowe uznanie jako autor powieści, opowiadań i esejów. Pisał w języku polskim, francuskim i angielskim. Jest m.in. autorem alegorycznej opowieści "Przygody Pędrka Wyrzutka".
W Płocku od 2010 r. odbywa się co roku Transgraniczny Festiwal Sztuki im. Stefana Themersona - SkArPa (Spotkania-Artyści-Płock), poświęcony twórczości artysty i sztuce współczesnej, inspirowanej jego dokonaniami.
W 2011 r. Płock rozpoczął starania o sprowadzenie archiwum Stefana Themersona, które znajduje się w Londynie. Rozmowy w tej sprawie prowadzono ze spadkobierczynią Themersonów - Jasią Reichardt (siostrzenicą Franciszki Themerson), która pochodzi z Warszawy, jest krytykiem sztuki i kuratorem wystaw w Wlk. Brytanii.
We wrześniu 2012 r. w płockim Muzeum Mazowieckim otwarto wystawę "Franciszka i Stefan Themerson. O potrzebie tworzenia widzeń". Na ekspozycji znalazły się m.in. fotogramy i kolaże Themersonów, a także zrekonstruowany stół trickowy, który służył Themersonom do realizacji filmów.
Rok 2012 jest obchodzony w Płocku jako Rok Władysława Broniewskiego (1897-1962), poety urodzonego w tym mieście. Uchwałę w tej sprawie płoccy radni przyjęli na sesji w grudniu 2011 r. W ramach obchodów organizowano wystawy, happeningi i recytacje wierszy Broniewskiego. Postać i twórczość poety przypomniano m.in. we wrześniu podczas jubileuszu 20-lecia Chorągwi Mazowieckiej ZHP i 100-lecia harcerstwa płockiego, które współtworzył Broniewski. (PAP)
mb/ hes/
