"Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci" - 6. edycja festiwalu w Gdyni

Elementami festiwalu będą też np.: wręczenie statuetek "Sygnet Niepodległości" (m.in. dla 98-letniej oficer AK Marii Mireckiej-Loryś), panel dyskusyjny "Biliśmy się na śmierć, nie na życie. Żołnierze Wyklęci o swojej walce" oraz muzyczny występ lidera zespołu Armia Tomasza Budzyńskiego.

Program imprezy przedstawił na wtorkowej konferencji prasowej w Warszawie jej dyrektor Arkadiusz Gołębiewski.

Pełna nazwa to: Festiwal Filmów Dokumentalnych "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci" NNW 1944-1989. Miejscem większości festiwalowych wydarzeń stanie się gdyński Teatr Miejski, gdzie organizowane będą m.in. pokazy filmów, odnoszących się do historii najnowszej i losów polskich bohaterów, oraz panele dyskusyjne.

Ponad 20 dokumentów wystartuje w konkursie o nagrodę "Złotego Opornika", np.: "Gra o wolność" (reż. Krystyna Mokrosińska, Jolanta Kessler), "Jeśli Bóg wybaczy" (reż. Dorota Kosierkiewicz), "Legenda 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK" (reż. Maria Wiśnicka, Andrzej Wyrozębski), "Marzyli tylko o Wolnej Polsce" (reż. Paweł Chruszcz), "Nie da się zabić tego miasta" (reż. Marcin Wikło, Paweł Wudarczyk), "Major i dziewczyna" (reż. Rafał Mierzejewski), "Miłość w czasach wyklętych" (reż. Sławomir Mazur), "Powstanie i medycyna. Chcieliśmy żyć" (reż. Marek Widarski), "Radosław" (reż. Małgorzata Brama), "Szkic do życiorysu" (reż. Ewa Szakalicka), "Śmierć ich połączyła. Kapelani Katyńscy" (reż. Tomasz Bardorsch), "Umrzeć za Warszawę" (reż. Krzysztof Talczewski), "Węgierski łącznik" (reż. Krzysztof Kownas), "Wielka ucieczka na Północ" (reż. Andrzej Fader).

Inne filmy będą walczyć o nagrodę "Anioł Wolności" w konkursie "Młodzi dla historii". Będą to np.: "Dziadek fotograf" (reż. Jan Jagodziński), "Pamięć jest wielką siłą" (reż. Mateusz Łaś, Adrianna Kaim, Justyna Zdanowicz), "Skazany na karę śmierci" (reż. Agata Petelska, Agnieszka Kowalczuk, Dominika Lubawska, Piotr Obst), "Pomnik trwalszy nad spiż" (reż. Aleksandra Kwiecińska, Tadeusz Heihnson, Maciej Kowalczyk).

"Ważnym punktem festiwalu są panele dyskusyjne oraz wydarzenia muzyczne" - przypomniał Gołębiewski.

Zaplanowane w tym roku tematy paneli to np.: "Biliśmy się na śmierć, nie na życie. Żołnierze Wyklęci o swojej walce", "Powstanie Warszawskie", "Kabaretem w komunę", "Nowe formy opowiadania historii" oraz "Wolna Polska w Wolnym Świecie. Bez niepodległości narodów Związku Radzieckiego nie odzyskamy i nie utrzymamy własnej niezależności".

Uczestnikami festiwalowych dyskusji mają być m.in.: sanitariuszka V Brygady Wileńskiej AK mjr "Łupaszki" Lidia Lwow-Eberle "Lala", żołnierz VI Brygady Wileńskiej AK kpt. "Młota" Olgierd Zawadzki "Longin", żołnierz oddziału mjr "Zapory" Marian Pawełczak "Morwa", oficer AK Maria Mirecka-Loryś "Marta", historyk prof. Jan Żaryn, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski.

Uczestnikami dyskusji mają być m.in.: sanitariuszka V Brygady Wileńskiej AK mjr "Łupaszki" Lidia Lwow-Eberle "Lala", żołnierz VI Brygady Wileńskiej AK kpt. "Młota" Olgierd Zawadzki "Longin", żołnierz oddziału mjr "Zapory" Marian Pawełczak "Morwa", oficer AK Maria Mirecka-Loryś "Marta", historyk prof. Jan Żaryn, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski.

98-letnia Maria Mirecka-Loryś, "ostatnia tej rangi żyjąca kobieta-oficer z konspiracji" - zaznaczyli organizatorzy festiwalu, od 1940 r. była komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet. Była również kurierką Komendy Głównej Narodowej Organizacji Wojskowej. Do stopnia kapitana awansował ją Tadeusz Bór-Komorowski. Od wiosny 1945 r. była Komendantką Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet na całą Polskę.

"Ta młoda dziewczyna, nieustannie zagrożona aresztowaniem, najpierw przez gestapo, później przez UB, wykonywała zadania o kluczowym znaczeniu dla podziemia narodowego" - podkreślają organizatorzy festiwalu.

Po wojnie została aresztowana, była przesłuchiwana przez UB, przeszła ciężkie śledztwo w Rzeszowie i Warszawie. Trafiła do więzienia Montelupich w Krakowie. Na mocy amnestii została zwolniona 1 września 1945 r. Opuściła Polskę i dotarła do obozu II Korpusu gen. Andersa pod Ankoną. Tam poznała porucznika Henryka Lorysia, który został jej mężem. Zamieszkali razem w Anglii. W Londynie Mirecka-Loryś należała do Stronnictwa Narodowego, a także m.in. do Zjednoczenia Polek, organizowała wysyłanie paczek do Polski, do rodzin więźniów politycznych. Na początku lat 50. wyjechała do USA, gdzie włączyła się w działalność organizacji polonijnych. Organizowała pomoc dla Polaków internowanych w stanie wojennym. Jeździła też do ZSRR z pomocą dla tamtejszych Polaków; zyskała przydomek "przemytniczka boża".

Maria Mirecka-Loryś znajdzie się w gronie osób, które na festiwalu uhonorowane zostaną statuetkami "Sygnet Niepodległości". Statuetki te otrzymają również: Henryk Kończykowski "Halicz" (powstaniec warszawski, więzień gestapo i NKWD), gen. Janusz Brochwicz Liwiński "Gryf" i Zygmunt Błażejewicz "Zygmunt".

Przyznana będzie także Nagroda im. Janusza Krupskiego "za odwagę i trud w poszukiwaniu tematów i postaci niepokornych, niezłomnych i wyklętych".

Muzycznymi elementami programu festiwalu będą np. występ lidera zespołu Armia Tomasza Budzyńskiego oraz koncert Norberta "Smoły" Smolińskiego z zespołem Contra Mundum (w gdyńskim Klubie Ucho).

Szczegółowe informacje o programie dostępną są na stronie www.festiwalnnw.pl. (PAP)

jp/ ls/