Pisarka i tłumaczka Bella Szwarcman-Czarnota oraz historyk prof. Wacław Wierzbieniec odebrali w piątek w Krakowie Nagrody im. ks. Stanisława Musiała za rok 2016. Uroczystość odbyła się w auli Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała otrzymują osoby zasłużone dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego. Jej patronem jest zmarły w 2005 r. jezuita ks. Stanisław Musiał, filozof i wieloletni publicysta "Tygodnika Powszechnego", orędownik współpracy katolicko-żydowskiej.
Bella Szwarcman-Czarnota odebrała nagrodę za twórczość w duchu dialogu, a prof. Wacław Wierzbieniec - za działalność społeczną.
Bella Szwarcman-Czarnota ma w swoim dorobku przekłady, dzięki którym polscy czytelnicy mogli zapoznać się z twórczością żydowskich autorów. Wśród tłumaczeń laureatki są m.in. wspomnienia Jechiela Rajchmana "Ocalałem z Treblinki", "Rabin bez głowy i inne opowieści z Chełma" Menachema Kipnisa czy "Żydowskie bajki z Czerniowców" Eliezera Sztejnbarga.
Własna twórczość Belli Szwarcman-Czarnoty koncentruje się wokół tematyki dotyczącej kobiet w judaizmie, stanowiąc istotny głos wobec dominującej, "męskiej" interpretacji Tory. Jedna z książek poświęconych tej tematyce, "Księga kobiet - kobiety Księgi", ukazała się w katolickim wydawnictwie, a wcześniej - w formie bloga - na katolickim portalu, dając odbiorcom okazję do zapoznania się z bogactwem żydowskiej kultury.
"Bella Szwarcman-Czarnota, znakomita pisarka, tłumaczka i publicystka, jest jedną z najwybitniejszych postaci polskiej kultury" – mówił m.in. w laudacji o laureatce wiceprezydent Krakowa Andrzej Kulig.
Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała otrzymują osoby zasłużone dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego. Jej patronem jest zmarły w 2005 r. jezuita ks. Stanisław Musiał, filozof i wieloletni publicysta "Tygodnika Powszechnego", orędownik współpracy katolicko-żydowskiej.
"Otrzymanie takiego wyróżnienia jest z jednej strony okolicznością radosną, a z drugiej strony też pełną powagi" – powiedziała laureatka do uczestników uroczystości. "Radując się z tak zaszczytnego wyróżnienia, chciałabym jednocześnie zastanowić się, jak rozumiem dialog, jaki dialog pragnę prowadzić, wreszcie jaki dialog w ogóle jest możliwy. Mam tu na myśli zarówno dialog chrześcijańsko-żydowski, jak i polsko-żydowski" – zaznaczyła. "A więc dialog rozumiałabym jako rozmowę człowieka z człowiekiem, zachowującą szacunek dla rozmówców, wyraźnie wytyczającą odrębność, ale i to co wspólne; rozmowę twarzą w twarz" – odpowiedziała laureatka.
W laudacji dotyczącej drugiego laureata rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Wojciech Nowak podkreślił m.in., że "prof. dr hab. Wacław Wierzbieniec to na Podkarpaciu postać wyjątkowa". "Z pasją łączy swoje zainteresowania naukowe, skoncentrowane wokół Żydów w Polsce, a w szczególności na terenach dawnego województwa lwowskiego i obecnego podkarpackiego – z szerokim zaangażowaniem w działalność społeczną, edukacyjną na rzecz upamiętnienia obecności Żydów na Podkarpaciu, jak również promowaniu dobrych relacji polsko-żydowskich" – mówił prof. Nowak.
Prof. Wacław Wierzbieniec jest historykiem, wykłada na Uniwersytecie Rzeszowskim, jest autorem książek i artykułów dotyczących historii i kultury Żydów w XIX i XX w.; zajmuje się też promocją przyjaznych relacji polsko-żydowskich. Zainicjowane przez niego w Rzeszowie obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu są już teraz organizowane w 23 miejscowościach na Podkarpaciu. Prof. Wierzbieniec był też współorganizatorem licznych wydarzeń upamiętniających dziedzictwo żydowskie na Podkarpaciu.
"Jest to dla mnie ogromne wyróżnienie i zaszczyt" – powiedział laureat po odebraniu nagrody. "Aby zrozumieć drugiego człowieka, należy spróbować go zaakceptować, a przede wszystkim - zaakceptować fakt, że może być inny od nas. Stąd tak wielką wagę ma dzisiaj tolerancja i dialog. Przy obecnym wzroście nastrojów nacjonalistycznych i ksenofobicznych są one wręcz wyzwaniem dla współczesności, dlatego nadal jest tak bardzo aktualny przykład wspaniałego jezuity ks. Stanisława Musiała" – mówił prof. Wierzbieniec.
Do Nagrody im. ks. Stanisława Musiała za 2016 rok w kategorii za twórczość byli nominowani także antropolog, pisarz Adam Bartosz i ekonomista, politolog, pisarz Jan Grosfeld. Za działalność społeczną nominację otrzymały badaczka losów myślenickich Żydów Agnieszka Cahn oraz norweska piosenkarka i aktorka Bente Kahan.
Podczas uroczystości wykład okolicznościowy wygłosił prof. Antony Polonsky, główny historyk Muzeum POLIN. Była to 9. edycja Nagrody im. ks. Stanisława Musiała.
Nagrodę ustanowił Klub Chrześcijan i Żydów Przymierze. Jej fundatorami są rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezydent Krakowa i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie. Laureatów wybiera kapituła pod przewodnictwem rektora UJ.
Wśród laureatów nagrody znajdują się m.in.: Jan Błoński oraz Miasto i Gmina Chmielnik, Joanna Tokarska-Bakir i Bogdan Białek, Bożena i Jerzy Wyrozumscy oraz Tomasz Pietrasiewicz i Ośrodek "Brama Grodzka – Teatr NN" w Lublinie, Anna Lebet-Minakowska i ks. Manfred Deselaers, Stefan Wilkanowicz i nieformalna Grupa Przyjaciół z Olkusza, Stanisław Krajewski i Mirosław Skrzypczyk, ks. Romuald Jakub Weksler-Waszkinel i Zofia Radzikowska oraz prof. Jan Małecki, prof. Aleksander Skotnicki i Joanna Barańska.
Anna Pasek (PAP)
hp/ akw/
