Mural przedstawiający Mariana Rejewskiego, który wraz z kolegami złamał tajemnicę działania niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, powstaje na fragmencie kamienicy w centrum Bydgoszczy. Kryptolog mieszkał w tym domu w latach 1962-1969.
Malowidło przedstawia portret Rejewskiego, który jest częściowo zaszyfrowany. Autor pracy Julian Nowicki z Bydgoszczy wykorzystał do podziału kompozycji to, że płaszczyzna w środkowej części muru znajduje się nieco w głębi. W tej płycinie umieszczono fragment rzeczywistej podobizny kryptologa niejako "odszyfrowanej", a na jej obramowaniach są zarysy portretu utworzone przez zwielokrotniony kod Enigmy.
Zgodnie z zamysłem autora całość będzie utrzymana w odcieniach szarości, przełamanej różem. To sprawi, że mural będzie współgrał się z resztą elewacji kamienicy utrzymanej w takiej kolorystyce.
Projekt Nowickiego zwyciężył w konkursie na mural związany z postacią Rejewskiego, który ogłosiły władze miasta. Wzięło w nim udział 15 podmiotów; przedstawiono 28 różnych propozycji.
Niedaleko od kamienicy z muralem, również na ul. Gdańskiej, znajduje się pomnik Rejewskiego, odsłonięty na stulecie jego urodzin w 2005 r. Rzeźba z brązu, autorstwa Michała Kubiaka, przedstawia Rejewskiego siedzącego na ławce i przeglądającego notatki z ciągami cyfr, a obok leży maszyna szyfrująca.
Marian Rejewski (ur. 16 sierpnia 1905 r. w Bydgoszczy - zm. 13 lutego 1980 r. w Warszawie), polski matematyk i kryptolog, był do 1939 r. pracownikiem wywiadu wojskowego (Biuro Szyfrów nr 4). Stworzony przez niego wspólnie z Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim zespół w styczniu 1933 r. złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma i zbudował jej działającą kopię.
Rejewski, jako jedyny z zespołu, wrócił po wojnie w 1946 r. z Wielkiej Brytanii do Polski, gdzie czekała na niego żona i dwójka dzieci. Do emerytury pracował w bydgoskich zakładach na podrzędnych stanowiskach. Prawdę o swych dokonaniach ujawnił w napisanych w 1967 r. wspomnieniach. Rola Polaków w rozwiązaniu tajemnic Enigmy nabrała szerszego rozgłosu dopiero po wydaniu na początku lat 70. wspomnień francuskiego oficera wywiadu i kryptologa Gustave'a Bertranda. (PAP)
autor: Jerzy Rausz
rau/ akw/
