Rozbicie więzienia komunistycznego w Kielcach przed 66 laty przez oddział dowodzony przez Antoniego Hedę "Szarego" zostanie odtworzone w niedzielę przez Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznych „Jodła” i Urząd Miasta. W wyniku akcji uwolniono ponad 300 więźniów. Inscenizację zaplanowano na ulicy Zamkowej, przy budynku dawnego więzienia Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Zostanie odtworzona akcja odbijania więźniów Armii Krajowej przez oddział, dowodzony przez kpt. Antoniego Hedę „Szarego”. Wydarzenia miały miejsce w sierpniu 1945 r.
Prezes stowarzyszenia „Jodła” Dionizy Krawczyński powiedział PAP, że właściwą inscenizację poprzedzą scenki przypominające cały okres II wojny światowej i kontekst historyczny wydarzeń. „Będzie epizod z jesieni 1939 roku pokazujący żołnierzy Wehrmachtu transportujących jeńców wojennych. Potem pokażemy wkroczenie Rosjan w styczniu 1945 roku. Nie wszyscy wiedzą, że już trzy dni po tym wydarzeniu w Kielcach aresztowano prewencyjnie i osadzono w więzieniu działaczy niepodległościowego podziemia” – mówił Krawczyński.
Dowodzony przez „Szarego” oddział zaatakował więzienie przy ul. Zamkowej 5 w Kielcach w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 roku. Uwolnił trzon uwięzionej przez UB i NKWD konspiracyjnej struktury okręgu, m.in. dowódcę II Dywizji Piechoty AK płk. Antoniego Żółkiewskiego „Lina”, który jednak zmarł w wyniku odniesionych ran. Uwolniono ponad 300 więźniów.
Na potrzeby rekonstrukcji zbudowano bramę, która podczas pokazu zostanie wysadzona w powietrze. W półtoragodzinnej inscenizacji weźmie udział ok. 50 osób, a w samej scenie rozbicia więzienia 22 osoby – rekonstruktorzy ze stowarzyszania „Jodła”, 4. Pułku Piechoty Legionów z Kielc, Świętokrzyskiego Szwadronu Kawalerii Ochotniczej, 16. Pułku Piechoty z Tarnowa i grupy „Błyskawica” z Krakowa i Nowego Sącza.
Widowie otrzymają od organizatorów białe i czerwone goździki, które po przedstawieniu będzie można złożyć przy tablicy upamiętniającej wydarzenie, wmurowanej w ścianę dawnego więziennego budynku. Będą rozdawane także pamiątkowe widokówki, z wizerunkami dowódców, którzy kierowali akcją w 1945 r.
Po inscenizacji w pobliskim Domu Środowisk Twórczych z koncertem piosenek patriotycznych i utworów poświęconych żołnierzom wyklętym, wystąpi poeta Andrzej Kołakowski. Będzie można także oglądać wystawę militariów z okresu II wojny światowej z muzeum Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej i ekspozycję poświęconą wydarzeniom z 1945 r., przygotowaną przez Instytut Pamięci Narodowej.
Dowodzony przez „Szarego” oddział zaatakował więzienie przy ul. Zamkowej 5 w Kielcach w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 roku. Uwolnił trzon uwięzionej przez UB i NKWD konspiracyjnej struktury okręgu, m.in. dowódcę II Dywizji Piechoty AK płk. Antoniego Żółkiewskiego „Lina”, który jednak zmarł w wyniku odniesionych ran. Uwolniono ponad 300 więźniów.
Szturm na kieleckie więzienie poprzedzono upozorowanym atakiem na oddalony o 50 km Szydłowiec. Gdy stacjonujący w Kielcach żołnierze radzieccy, oddziały Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa podążali w stronę sfingowanej strzelaniny, partyzanci wkroczyli do miasta i uwolnili towarzyszy broni.
Antoni Heda „Szary” (1916-2008) – uczestnik wojny obronnej 1939 r., żołnierz AK, więzień polityczny okresu stalinowskiego, kawaler orderów Virtuti Militari – po wojnie ukrywał się z żoną i dwiema córkami, pod różnymi nazwiskami. W 1948 r. został aresztowany i skazany na karę śmierci, zamienioną później na dożywocie. Wyszedł na wolność w 1956 roku. Awans generalski otrzymał w 2006 roku. Pochowany został w Podkowie Leśnej.(PAP)
ban/ ls/
