Źródło: Muzeum Lubuskie
„Archeologia niebiańska” – to wystawa, którą od piątku będzie można oglądać w Muzeum Lubuskim w Gorzowie Wlkp. Ekspozycja przygotowana z okazji rocznicy pożaru wieży katedry prezentuje efekty prac archeologicznych prowadzonych podczas trwającego remontu świątyni.
Do pożaru doszło 1 lipca 2017 r., w trakcie obchodów 760-lecia lokacji miasta. W godzinach popołudniowych pojawił się ogień na katedralnej wieży. Wielogodzinny pożar spowodował zniszczenie górnej części wieży. Jesienią zeszłego roku rozpoczęto prace przygotowawcze do jej remontu. Jedną z pierwszych czynności było osuszenie całej świątyni.
Usunięto także wypełnisko pach sklepienia kruchty podwieżowej ze szczególnie zagrożonego uszkodzeniem sklepienia na pierwszej kondygnacji wieży. Wypełnisko to składało się z grubej warstwy ziemi zalęgającej bezpośrednio na sklepieniu, na niej zaś znajdowały się różne odpady związane z wielowiekowym użytkowaniem wieży. Łącznie z katedralnej wieży wywieziono około 30 m3 ziemi, która została dokładnie przesiana.
Wśród znalezionych w niej artefaktów pochodzących z okresu od XIV do XXI w. są m.in. sto monet, wśród których wyróżniają się: brandenburskie fenigi brakteatowe z XIV-XVI w., fenig brakteatowy Zakonu Krzyżackiego z XV w., XV-wieczny denar miejski z Pomorza Zachodniego czy szwedzki szeląg z XVIII w. oraz liczmany kupieckie.
Ponadto znaleziono kilkaset fragmentów ceramiki naczyniowej z okresu od XIV/XV do XIX w., gotycką i nowożytną ceramikę budowlana oraz artykuły codziennego użytku: ozdoby, zabawki, okucia książek czy też nowożytny tłok pieczętny. Wśród znalezionych przedmiotów jest niewiele dewocjonaliów, gdyż tylko dwa krzyżyki. Wszystkie te rzeczy będzie można obejrzeć na ekspozycji.
Na wystawie znajdzie się także odlany w 1498, a zawieszony w 1526 r. dzwon Ave Maria, który zdjęto na czas remontu z uszkodzonej wieży. W 1708 r. uderzenie pioruna spowodowało jego przedziurawienie. Nie oszczędził go także pożar w 2017 r. Dzwon przetrwał pożar i po remoncie wróci na swoje miejsce na wieży.
„Zgromadzone w wieży kościoła przedmioty kreują swoisty profil osadniczy, ukazując różne sfery życia codziennego na przestrzeni sześciu wieków. To poniekąd kronika miasta, której karty stanowią poszczególne znaleziska. Mamy w niej odnotowane informacje o obiegu pieniądza, o stanie regionalnego garncarstwa, a nawet o obuwiu dziecięcym czy ołowianej zabawce, tzw. furkotce” – poinformował Stanisław Sinkowski z Muzeum Lubuskiego w Gorzowie.
Dodał, że ostatnia karta kroniki wydarzeń na wieży kościoła katedralnego została zapisana 1 lipca 2017 r., co dokumentują fotografie zrobione podczas pożaru, które będą zaprezentowane na wystawie.
Wieża kościoła Mariackiego, obecnie katedralnego, zbudowana została u schyłku XIII w. Pierwotnie nad kruchtą podwieżową znajdował się strop, który pod koniec XV w. został zastąpiony sklepieniem. Zgodnie z powszechnie stosowaną w średniowieczną technologią, w celu usztywnienia konstrukcji pachy sklepień wypełniano gruzem ceglanym zmieszanym z wapnem lub innym materiałem.
„W przypadku wieży gorzowskiej katedry zamiast gruzu zastosowano ziemię, pochodzącą być może z najbliższego sąsiedztwa kościoła. Dzięki temu uzyskaliśmy znaczny zespół materiałów źródłowych do badań nad początkami miasta. Warto dodać, że były to pierwsze badania archeologiczne na terenie Polski, przeprowadzone w sklepieniach średniowiecznego kościoła gotyckiego” – dodał Sinkowski.
Do pożaru w gorzowskiej katedrze doszło 1 lipca ub. roku. Strażacy walczyli z żywiołem przez wiele godzin. Opanowali go następnego dnia. Ogień strawił kilka kondygnacji, dwie trzecie wieży zostało uratowane. Ocalały dzwony i organy.
Śledztwo mające wyjaśnić przyczynę pożaru prowadzi gorzowska prokuratura okręgowa. Ustalono, że nastąpił on w wyniku zwarcia elektrycznego. Nadal jednak biegły ustala co było przyczyną zwarcia. Od kilku miesięcy katedralną wieżę otaczają rusztowania i trwa remont zabytkowego budynku.
Kościół katedralny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny jest uznawany za jeden z symboli Gorzowa Wielkopolskiego. Został zbudowany w drugiej połowie XIII w. jako miejski kościół parafialny.
Świątynia znajdująca się w centrum miasta jest najcenniejszym zabytkiem i ważnym miejscem dla wiernych diecezji. Rangę kościoła katedralnego zyskała w 1946 r. i jest obecnie głównym kościołem diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. (PAP)
autor: Marcin Rynkiewicz
mmd/ agz/
