Łódź, 29.08.2017. Uroczyste obchody 73. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Ghetto w Łodzi, na byłej stacji kolejowej Radegast. Ze stacji w latach 1941–1944 przywożono do getta Żydów z Europy, a później wywożono ich do obozów zagłady. W łódzkim getcie łącznie znalazło się ok. 220 tys. osób; było ono drugim co do wielkości w Polsce – po warszawskim – i najdłużej istniejącym gettem na ziemiach polskich. Fot. PAP/G. Michałowski
Uroczystości religijne i oficjalne oraz wydarzenia artystyczne przypomną o 74. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto. Główne obchody zaplanowano na środę 29 sierpnia – w tym dniu w 1944 r. ze Stacji Radegast w Łodzi odszedł ostatni transport do Auschwitz.
"Zbliża się szczególna data w historii naszego miasta. Związane z nią uroczystości są swego rodzaju wspomnieniem o tych, którzy odeszli, i ocalonych oraz tragicznych czasach, które – w co wierzę – dzięki przypominaniu o nich nigdy więcej nie powinny się powtórzyć" - podkreśliła prezydent Łodzi Hanna Zdanowska na środowej konferencji, na której przestawiono program tegorocznych obchodów likwidacji Litzmannstadt Getto.
Poinformowała, że potrwają one pięć dni i rozpoczną się w sobotę. Hisotrię sprzed 74 lat przypomni szereg wydarzeń - m.in. ceremonia pożegnania szabatu i rozmowa o tradycji żydowskiej, spacer szlakiem upamiętnień zagłady łódzkich Żydów i śladami kobiet żydowskich w getcie łódzkim, a także spotkania z autorami i tłumaczami książek nt. Litzmannstadt Getto.
Główne uroczystości upamiętniające ofiary i tragiczne wydarzenia z czasów II wojny światowej zaplanowano na 29 sierpnia na Stacji Radegast, gdzie w latach 1941-44 przywożono Żydów z Europy do getta w Litzmannstadt (nazwa nadana Łodzi przez okupantów). Z tego miejsca ruszały także transporty z ludnością żydowską do obozów zagłady.
Oficjalne uroczystości z udziałem ocalonych, rodzin ofiar oraz przedstawicieli władz państwowych i Łodzi poprzedzi zapalenie zniczy na Cmentarzu Żydowskim, skąd następnie wyruszy Marsz Pamięci na Stację Radegast.
"Żydowska mądrość mówi: +Kto nie wie, gdzie są groby jego ojców, ten nie ma przeszłości+. Myślę, że ta uroczystość w miejscu Cmentarza Żydowskiego jest wizytą na grobach ojców tego miasta" – tłumaczył rabin łódzkiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej Dawid Szychowski.
Dyrektor Centrum Dialogu im. Marka Edelmana Joanna Podolska zaznaczyła, że w trakcie obchodów likwidacji getta przypomniana zostanie postać związanego z Łodzią żydowskiego kompozytora Dawida Bajgelmana.
"W tym roku przypada 130. rocznica jego urodzin. Był to kompozytor, dyrygent Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej. Bardzo ciekawa postać, nie tylko on, ale także jego sześciu braci było łódzkimi muzykami. Przypomnimy Bajgelmana dwoma koncertami" – dodała.
Pierwszy, z udziałem jazzmanów z Tubis Trio, zaplanowano w niedzielę w Centrum Dialogu. Z kolei w środę na Dużej Sali Teatru Nowego wystawiony zostanie spektakl muzyczny "Sygnowano Bajgelman. Get to Tango". Koncert w Centrum poprzedzi otwarcie wystawy biograficznej "Bajgelman – ślady".
Obchody organizują Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi i Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny, ale na spektakl "Sygnowano Bajgelman. Get to Tango" obowiązują wejściówki, które można otrzymać w Centrum.
Litzmannstadt Getto zostało utworzone przez Niemców w lutym 1940 r. Było ono drugim co do wielkości w Polsce - po warszawskim - i najdłużej istniejącym gettem na ziemiach polskich. Początkowo zamknięto w nim 160 tys. osób. Później trafiło do niego wielu żydowskich intelektualistów z Czech, Niemiec, Austrii i Luksemburga oraz 5 tys. Romów z Austrii. Łącznie w getcie znalazło się ok. 220 tys. osób.
Przez pięć lat z głodu i wyczerpania zmarło prawie 45 tys. osób. W styczniu 1942 r. rozpoczęły się masowe deportacje mieszkańców getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie zamordowano w sumie 70 tys. osób, a następnie do Auschwitz-Birkenau.
Całkowita likwidacja Litzmannstadt Getto nastąpiła w sierpniu 1944 r. Według różnych źródeł, ocalało z niego jedynie od 7 do 13 tys. osób. (PAP)
autor: Bartłomiej Pawlak
bap/ itm/
