Źródło: Instytut Pileckiego
Instytut Pileckiego udostępnia online archiwum United Nations War Crimes Commission (UNWCC), obejmujące materiały z lat 1943–1948. Zasób zawiera akty oskarżenia, zeznania świadków oraz inne dokumenty procesowe dotyczące zbrodni popełnionych przez III Rzeszę i jej sojuszników, w tym na terenie okupowanej Polski.
Dotychczas dostęp do tego zbioru możliwy był wyłącznie w czytelni Instytutu w Warszawie. Do 2017 r. obowiązywała ścisła procedura uzyskiwania zgody wszystkich państw członkowskich Komisji oraz Sekretarza Generalnego ONZ, a kopiowanie dokumentów było zakazane.
Materiały zgromadzone przez UNWCC stanowią jedno z najważniejszych, systematycznie opracowanych źródeł dotyczących przestępstw wojennych z lat 1939–1945. Obejmują one ponad trzydzieści tysięcy opisanych przypadków zbrodni udokumentowanych zarówno w oparciu o relacje naocznych świadków, jak i oficjalne akta śledcze. Przez dziesięciolecia zasób ten pozostawał niedostępny. Do 2017 r. obowiązywała ścisła procedura uzyskiwania zgody wszystkich państw członkowskich Komisji oraz Sekretarza Generalnego ONZ, a kopiowanie dokumentów było zakazane. Po odtajnieniu został on zdeponowany m.in. w Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie, Wiener Library w Londynie i School of Oriental and African Studies w Londynie.
Dzięki staraniom polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w lutym 2018 r. londyński depozyt trafił do Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami. Tym samym Warszawa stała się trzecim po Waszyngtonie i Londynie ośrodkiem przechowującym i udostępniającym kopie cyfrowe materiałów UNWCC.
– Te zbiory mają ogromną wartość dla historyków II wojny światowej. Obejmują ponad 8000 aktów oskarżenia, opracowanych i wniesionych przez poszczególne biura państw członkowskich. To bogate źródło informacji na temat warunków panujących na terenach okupowanych przez Państwa Osi, popełnionych tam zbrodni – od obozów koncentracyjnych po pojedyncze przypadki znęcania się i morderstwa – i na temat tego, jak implementowano brutalną politykę okupacyjną w codziennej rzeczywistości i w miarę rozwoju wydarzeń – mówi dr John Cornell, ekspert w Ośrodku Badań nad Totalitaryzmami w Instytucie Pileckiego.
– Jako instytut badawczy mamy obowiązek i ambicję upowszechniania dostępu do wiedzy i źródeł historycznych tak, aby badacze z całej Polski, niezależnie od miejsca zamieszkania, mieli równe szanse w pogłębianiu swoich badań. Udostępnienie cyfrowego archiwum UNWCC online to krok w stronę bardziej otwartej i dostępnej nauki. W przygotowaniu mamy kolejne projekty wspierające badania historyczne i międzynarodową współpracę naukową – podkreśla prof. Krzysztof Ruchniewicz, dyrektor Instytutu Pileckiego.
Cyfrowe archiwum dostępne jest pod adresem: https://archiwum.instytutpileckiego.pl/dlibra/archive/10
8 sierpnia 1945 r. podpisano porozumienie londyńskie powołujące Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze, przed którym toczyły się sądowe procesy karne przeciwko głównym zbrodniarzom III Rzeszy. Do utworzenia Międzynarodowego Trybunału Wojskowego wezwała Komisja ds. Zbrodni Wojennych Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNWCC), której wyniki badań i wiedza specjalistyczna zostały następnie wykorzystane na rzecz wsparcia tego organu sądowego.
