Źródło: www.twitter.com/ipngovpl
We wtorek w Pretorii prezes Karol Nawrocki, w towarzystwie ambasadora RP Andrzeja Kanthaka oraz dyrektora Freedom Park Jane Mufamandi, otworzył ekspozycję IPN „Szlaki Nadziei”. Po raz pierwszy wystawa została zaprezentowana za granicą - poinformował PAP rzecznik IPN Rafał Leśkiewicz.
Przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej wystawa „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” przedstawia walkę narodu polskiego o wolność z dwoma totalitaryzmami – niemieckim nazizmem i sowieckim komunizmem. „We wrześniu 1939 r. mój kraj, na mocy paktu zawartego między Hitlerem a Stalinem, został zaatakowany i dzielnie walczył przeciwko dwóm okrutnym mocarstwom w wielu zakątkach świata – powiedział prezes IPN podczas wtorkowego wernisażu we Freedom Park. Dodał, że polscy żołnierze dowodzeni przez generała Władysława Andersa wnieśli ogromny wkład w zwycięstwo aliantów nad Niemcami podczas II wojny światowej.
Armia Andersa
Prezes Nawrocki przypomniał także, iż zasługą gen. Andersa jest wyrwanie tysięcy Polaków z „nieludzkiej ziemi”. Część z nich trafiła do krajów Afryki. „Tu w RPA, w Prowincji Przylądkowej Zachodniej mieszkało 500 polskich dzieci, których rodzice zostali zabici, deportowani lub uwięzieni. Znalazły tu swój drugi dom i opiekę. Polacy nigdy nie zapomnieli tej wspaniałomyślnej gościnności. Stworzyło to szczególną więź między naszymi krajami i ludźmi, która trwa do dziś” – przypomniał podczas otwarcia ekspozycji Andrzej Kanthak, ambasador Polski w RPA, cytowany w przesłanej PAP informacji.
Przygotowana przez IPN ekspozycja składa się z dwóch części: ogólnej, opowiadającej odyseję Polaków podczas II wojny światowej, oraz lokalnej, która przybliża historię Polaków w danym kraju lub wśród lokalnej społeczności. Wystawa została przetłumaczona na ponad 20 języków świata. W planach jest jej prezentacja na wszystkich kontynentach. Pierwszym krajem poza Polską, w którym otwarto ekspozycję jest Republika Południowej Afryki. W Pretorii można ją oglądać do 25 maja 2022 roku.
W czasie wernisażu wystawy prezes Nawrocki nawiązał do historii RPA. Freedom Park (Park Wolności) jest instytucją kultury, w której znajduje się muzeum i miejsce pamięci poświęcone osobom, które przyczyniły się do demokratyzacji Republiki Południowej Afryki. Muzeum ma na celu zachowanie i opowiedzenie historii kontynentu afrykańskiego, a w szczególności RPA, od zarania ludzkości, aż po dzieje najnowsze. Instytut Pamięci Narodowej i Freedom Park zapowiedziały pogłębioną współpracę na polu naukowym i archiwalnym. „Muzeum, w którym się znajdujemy, przedstawia drogę Afryki do wolności, do demokracji, do jedności i solidarności oraz tak przełomowe wydarzenia, jak wybory parlamentarne, które odbyły się w RPA w kwietniu 1994 rok” – mówił Nawrocki. Nawiązał również do inwazji Rosji na Ukrainę, która uświadamia, że również współcześnie dochodzi do łamania zasad rządzących stosunkami między narodami. „Przed nami jeszcze długa droga, jeśli chcemy, dbać o zachowanie demokracji, praw człowieka i wzajemnego szacunku. Dlatego powinniśmy zachować prawdę historyczną. I nigdy nie wolno nam mylić agresorów z ofiarami wojny” – powiedział prezes IPN.
Dr Otsile Ntsoane, dyrektor Departamentu ds. Dziedzictwa I Wiedzy Freedom Park również podkreślił związki między Polską i Afryką Południową. „Ta wystawa pokazuje, jak ważnym kontynentem stała się Afryka dla Europejczyków. Nasz kontynent stał się bezpiecznym schronieniem dla wielu uchodźców podczas wojny. Pamiętamy tutaj także o polskim ruchu „Solidarność”, który wspierał pierwsze wolne wybory w RPA w 1994 roku” – zauważył południowoafrykański historyk.
„Szlak nadziei” – upamiętnienie szlaku bojowego gen. Andersa
W planach delegacji IPN jest również spotkanie z Polakami w ośrodku polonijnym pod Johannesburgiem - złoży kwiaty pod pomnikiem katyńskim. Spotkanie z Polonią i przedstawicielami Związku Sybiraków odbędzie się również w polskiej parafii św. Józefa w Johannesburgu.
Najważniejszym punktem podróży przedstawicieli IPN będzie otwarcie odnowionego cmentarza polskiego w Rusape w Zimbabwe (ówczesnej Rodezji Południowej) 30 kwietnia 2022 r. We wrześniu 1942 r. z Iranu do Rusape trafili polscy cywile, którzy razem z Armią Andersa zostali wyrwani z „nieludzkiej ziemi” wiosną i latem 1942 r. jako żołnierze armii gen. Andersa i tzw. rodziny wojskowe, ewakuowani na Bliski Wschód, a następnie rozmieszczeni w tzw. „polskich osiedlach” na terenie Afryki Wschodniej i Południowej. Jednym z takich miejsc dla polskich uchodźców było Rusape. Polacy założyli tam szkołę, świetlicę, pocztę, bibliotekę, wybudowano kaplicę pod wezwaniem „Serca Jezusowego”. W Rusape działało polskie harcerstwo. W grudniu 1944 r. osiedle zamieszkiwało 726 osób (w tym 66 mężczyzn, 365 kobiet i 295 dzieci) w 150 domkach.
Pod koniec 1946 roku osiedle zostało zamknięte. Pozostał po nim tylko cmentarz, na którym spoczęło kilkunastu Polaków. Prace remontowe podjęte z inicjatywy IPN objęły naprawę popękanych i zniszczonych krzyży, odbudowę nagrobków i wykonanie nowych tabliczek informacyjnych.
Celem międzynarodowego projektu „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” jest ukazanie wysiłku Polskich Sił Zbrojnych podczas II wojny światowej oraz losów polskiej ludności cywilnej przemieszczającej się wówczas po świecie. W ramach projektu zaplanowano wydawanie książek, materiałów edukacyjnych, organizacja wystaw, koncertów, konkursów, spotkań i konferencji naukowych. Ważnymi elementami przedsięwzięcia są poszukiwania świadectw wojennej tułaczki Polaków: fotografii, dokumentów, relacji oraz odnowienie zapomnianych miejsc pamięci – tablic, pomników i cmentarzy rozsianych po całym świecie.
Projekt jest objęty Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy. Głównym partnerem projektu jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ pat/
