Ok. 180 zdjęć wybitnej fotografki Zofii Rydet oglądać można będzie od soboty w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Pochodzą one z jej najsłynniejszego cyklu "Zapis socjologiczny". Większość prac z tego zbioru fotografii artystka zrealizowała w latach 1978–1990.
"To są autorskie, oryginalne odbitki zdjęć. Autorka sama wywoływała je w ciemni" - poinformowała PAP jedna z kuratorek wystawy Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka.
Cykl "Zapis socjologiczny" liczy 30 tys. zdjęć poświęconych mieszkańcom polskich wsi. Artystka przemierzyła z aparatem fotograficznym Suwalszczyznę, Kaszuby, Lubelszczyznę, Podhale, Kielecczyznę, Śląsk i okolice Rzeszowa. Jej celem było stworzenie obrazu społeczności wiejskiej i utrwalenie tego odchodzącego świata. Główna część materiału zdjęciowego do tego cyklu pochodzi z lat 1978-1990, choć autorka robiła zdjęcia do ostatnich dni swojego życia - Rydet zmarła 24 sierpnia 1997 r., w wieku 86 lat, w Gliwicach.
"Prace z tego cyklu powielają pewien schemat i formułę: artystka portretuje ludzi we wnętrzu, w sytuacjach zastanych, w żaden sposób wcześniej nie przygotowanych, czy zaaranżowanych. Taki sposób dokumentowania mieszkańców w ich mikroświecie zawiera w sobie duży potencjał wiedzy dla antropologów, etnografów, socjologów i kulturoznawców" - dodała kuratorka.
Na wystawie widzowie będą mogli zapoznać się także z kilkunastoma, mniej znanymi fotografiami Rydet, wykonanymi w mieszkaniach w blokach m.in. w Gdańsku i Sopocie, głównie u ówczesnej, miejscowej elity intelektualnej, naukowej i artystycznej.
Ekspozycji fotografii towarzyszyć będzie film dokumentalny o artystce pt. "Nieskończoność dalekich dróg, Podpatrzona i podsłuchana Zofia Rydet A.D. 1989", autorstwa Andrzeja Różyckiego.
Wystawa w Gdańsku będzie czynna do 3 maja.
Zofia Rydet urodziła się 5 maja w 1911 r. w Stanisławowie koło Lwowa. Wychowana w rodzinie prawniczej z tradycjami niepodległościowymi i ludowymi. Powojenne losy zawiodły ją do Kłodzka i Bytomia.
Zainteresowana była plastyką, uczęszczała na kursy malarskie, jednak pierwszy aparat fotograficzny, który otrzymała w 1938 r. przesądził o wybranym przez nią języku twórczej ekspresji. Od połowy lat 50. XX w. zajęła się fotografią na poważnie, wstąpiła do prężnie wówczas działającego Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego.
Aparat służył jej - jak sama podkreślała - do portretowania ludzkiej psychiki oraz dokumentowania codzienności człowieka i jego otoczenia.
Pracę nad "Zapisem socjologicznym" rozpoczęła mając 67 lat. Ten cykl jest uznawany za jedną z największych realizacji fotograficznych XX w. Zadania na podobną skalę w ubiegłym stuleciu podjął się Jan Bułhak w cyklu "Fotografia ojczysta", blisko pół wieku przed Rydet.
Fotografka jest też autorką takich cykli jak "Mały człowiek", "Świat uczuć i wyobraźni", "Nieskończoność dalekich dróg". W latach 1984–1985 powstała seria zdjęć i album "Obecność" poświęconych polskiemu kultowi Jana Pawła II.
Rydet przez wiele lat była związana z Gliwickim Towarzystwem Fotograficznym. Należała też do Polskiego Związku Artystów Fotografików oraz Międzynarodowej Federacji Fotografii Artystycznej.
Jej prace znajdują się m.in. w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, National Museum of Modern Art w Kioto, Muzeum Fotografii w Bradford, International Center of Photography w Nowym Jorku, Muzeum Sztuki w Łodzi oraz Muzeum Narodowym we Wrocławiu. W latach 1961-78 wykładała fotografię na Politechnice Śląskiej w Gliwicach.
W 2013 r. Fundacja Sztuk Wizualnych we współpracy z Fundacją im. Zofii Rydet, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oraz Muzeum w Gliwicach rozpoczęła proces cyfryzacji pozytywów i negatywów, opracowania i upowszechniania zdjęć z cyklu "Zapis socjologiczny". Wyniki badań nad twórczością artystki oraz bogaty, zdigitalizowany materiał wizualny są udostępniane na bieżąco na stronie internetowej www.zofiarydet.com. (PAP)
rop/ tpo/
