Pomnik, który jest hołdem dla odwagi ratowników GOPR w Beskidach, a jednocześnie upamiętnieniem powstania w 1952 r. w tych górach zorganizowanego ratownictwa, został odsłonięty w piątek na pl. św. Jakuba, głównym placu w Szczyrku.
Pomnik odsłonili dwaj nestorzy GOPR, który byli przy jego narodzinach – Jerzy Podgórny i Alojzy Szupina. Przecięli błękitną szarfę symbolizującą ratownictwo górskie. "W pierwszym kursie uczestniczyły 34 osoby. 32 go ukończyły. Spośród nich wśród nas są Jerzy Podgórny z Bielska-Białej i Alojzy Szupina z Cieszyna" – powiedział naczelnik grupy beskidzkiej GOPR Jerzy Siodłak.
Biało-czerwoną wstęgę, przypominającą o stuleciu odzyskania niepodległości, przeciął burmistrz Szczyrku Antoni Byrdy. W uroczystości uczestniczył również Alfred Rusin, który również jest nestorem beskidzkiego ratownictwa.
Jerzy Podgórny przypomniał, że zorganizowane początki ratownictwa górskiego w Beskidach przypadają na późną jesień 1952 r. "Członkowie założyciele rekrutowali się m.in. z Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, PTTK, klubów wysokogórskich. Sprzęt, z którym zaczynaliśmy, to były własne zasoby, często szyte w naszych domach. Inaczej byśmy ich nie zdobyli. Narty, które mieliśmy, pochodziły jeszcze z czasów wojny. Najczęściej były jesionowe, nieokrawędziowane, o paskowych wiązaniach. Nie byliśmy zabezpieczeni przed nadmiernym chłodem i deszczem. Mieliśmy drewniane topogany" – wspominał w piątek.
Jerzy Podgórny zetknął się z ratownictwem górskim już wcześniej, w 1947 r. "Była to interwencja na Szyndzielni, górującej nad Bielskiem-Białą. Wracając z wycieczki narciarskiej, napotkałem w partii szczytowej poszkodowanego z poważnym urazem głowy. Z kolegą przez Dębowiec dostarczyliśmy go do pogotowia. Został uratowany. Szczególnie pamiętam jednak rok 1961, gdy kierowałem pierwszą akcją ratowniczą w górach przy użyciu śmigłowca. Było to na Rysiance. Pamiętam też, nierzadko kilkudniowe, akcje ratunkowe w rejonie Babiej Góry" – wspominał goprowiec.
Autorem odsłoniętego monumentu jest goprowiec Włodzimierz Lach. "Chciałem uczcić 65. rocznicę zorganizowanego ratownictwa. Chodziłem po Beskidach i znalazłem na Skrzycznem dwa kamienie, które przypominają góry. One się jakby chylą nad emblematem GOPR i tablicą z inskrypcją. Góry pochylają się nad ideą ratownictwa górskiego" – powiedział autor.
Pomnik składa się z dwóch opartych o siebie głazów piaskowca. Na jednym z nich umieszczono wykonane z brązu narty starego typu oraz linę. To podstawowy ekwipunek ratowników 70 lat temu. Jest także herb GOPR. Na drugim głazie znalazł się herb Szczyrku, gałązka kosodrzewiny, która jest symbolem goprowców, a także inskrypcja, która brzmi: "W hołdzie założycielom ratownictwa górskiego w Beskidach".
Naczelnik beskidzkiego GOPR Jerzy Siodłak podkreślił, że obecnie grupa ta jest największą w Polsce. Korzeniami sięga Beskidzkiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, które powstało w listopadzie 1952 r. Działa na terenie Beskidu Śląskiego, Żywieckiego, Małego i zachodniej części Makowskiego. "Dziś obsługujemy praktycznie największą liczbę wypadków górskich i narciarskich w polskich górach" – powiedział.
Naczelnik dodał, że od powstania zorganizowanego ratownictwa zmieniło się wszystko. "Nasi nestorzy, zaczynając, mieli worki-apteczki z niezbędnymi środkami. Poruszali się na motorach. Dziś są to nowoczesne samochody terenowe, śmigłowiec w dyspozycji, lekkie nosze, skutery śnieżne, czterokołowce, nawigacja satelitarna, drony. Historia tych lat pokazuje, jak ogromny przeskok się dokonał" – powiedział Siodłak.
Do GOPR w Beskidach należy około 500 ratowników. "Czynnych ratowników jest około 300. 90 proc. stanowią ochotnicy" – poinformował naczelnik grupy.
Beskidzcy goprowcy każdego roku wyruszają z pomocą ponad 3 tys. razy, z czego blisko 2 tys. zimą. Najczęściej pomagają narciarzom przy drobnych kontuzjach i turystom, którzy zgubili drogę. Zdarzają się też akcje trudniejsze. Kilka lat temu w skrajnie trudnych zimowych warunkach sprowadzili z Babiej Góry blisko 30 turystów, którzy chcieli przenocować na szczycie, ale przeliczyli się z siłami. W lutym ub.r. uratowali życie m.in. biegaczowi, który zaginął w rejonie Pilska. Gdy go odnaleziono, miał objawy czwartego stopnia hipotermii. Otarł się o śmierć.
Najtragiczniejsza akcja w historii grupy beskidzkiej GOPR wydarzyła się w grudniu 1980 r. W rejonie Pilska po załamaniu się pogody zabłądziła 16-osobowa grupa młodzieży ze szkoły mistrzostwa sportowego w Kaliszu. Nie byli przygotowani na zimowe warunki: mieli lekkie obuwie, ubrani byli w dresy i kurtki ortalionowe. Po wyjściu około południa ze schroniska na Hali Miziowej zgubili drogę. Zeszli na słowacką stronę. Napotkany uzbrojony czechosłowacki strażnik zamiast udzielić im pomocy, nakazał powrót. W śnieżycy szybko stracili siły. Noc spędzili w górach. Szalała śnieżyca, a temperatura spadła znacznie poniżej zera. Oprócz ratowników beskidzkich zaginionych poszukiwała Horska Służba i pogranicznicy. Znaleziono ich rano. Trzech młodych sportowców straciło życie.
Beskidzcy goprowcy nieśli pomoc między innymi także powodzianom oraz poszkodowanym w katastrofie hali Międzynarodowych Targów Katowickich. (PAP)
Autor: Marek Szafrański
szf/ joz/
