W niedzielę w Warszawie zostanie uroczyście otwarte Centrum Weterana Działań poza Granicami Państwa. Instytucja ma służyć pomocą i wsparciem byłym uczestnikom misji wojskowych, popularyzować wiedzę o kontyngentach oraz pielęgnować pamięć o poległych i zmarłych.
Data 21 grudnia - wybrana na dzień otwarcia centrum - nie jest przypadkowa. To rocznica zamachu z 2011 r. w Afganistanie, w którym zginęło pięciu polskich żołnierzy. Było to najtragiczniejsze zdarzenie w historii polskiego zaangażowania w misje zagraniczne.
Centrum mieści się przy ul. Puławskiej, w pobliżu ul. Rakowieckiej, w dwóch niedużych budynkach po dawnej WKU Mokotów. Przed placówką postawiono kilka zadań. Centrum ma być miejscem, gdzie weterani oraz rodziny żołnierzy i pracowników wojska poległych lub zmarłych podczas misji otrzymają poradę i pomoc dotyczącą zagadnień prawnych i psychologicznych. Ośrodek ma współpracować z komórkami MON, instytucjami i organizacjami pozarządowymi, a także integrować środowisko weteranów wokół wspólnych przedsięwzięć. Centrum ma także edukować i popularyzować wiedzę o dorobku i znaczeniu udziału polskich żołnierzy w operacjach zagranicznych. Placówka będzie też dokumentować kontyngenty zagraniczne.
Od lat 50. XX wieku w misjach zagranicznych służyło łącznie ok. 100 tys. Polaków, w przeważającej większości żołnierzy. Status weterana - przyznawany na wniosek zainteresowanego - ma obecnie ponad 11,5 tys. byłych i obecnych żołnierzy, a weterana poszkodowanego - ponad 540. Status weterana lub weterana poszkodowanego ma też ponad 500 funkcjonariuszy służb podległych MSW.
Centrum będzie też miejscem upamiętnienia poległych na misjach. Obok budynku stoi pomnik poległych, autorstwa prof. Macieja Aleksandrowicza, oraz znajduje się ściana pamięci. Na tle orłów czterech rodzajów sił zbrojnych umieszczono na niej mosiężne tabliczki, na których wyryto imiona, nazwiska, stopnie i daty śmierci 120 żołnierzy, którzy polegli lub zmarli w miejscach wykonywania zadań poza granicami kraju, począwszy od 1955 r. i misji w Korei.
Dyrektorem Centrum jest ppłk Leszek Stępień - pierwszy Polak ranny w Afganistanie. W 2002 r. podczas rozminowywania terenu bazy Bagram Stępień, wówczas porucznik, wszedł na trudną do wykrycia minę przeciwpiechotną. Stracił prawą stopę. Premier Ewa Kopacz, podczas swojego expose w Sejmie, dziękując Stępniowi w imieniu wszystkich Polaków, mówiła, że oficer własnym zdrowiem zapłacił za służbę ojczyźnie.
Ceremonia uroczystego otwarcia Centrum rozpocznie się w niedzielę w południe. Wcześniej, o godz. 10, zaplanowano ekumeniczne nabożeństwo w katedrze polowej Wojska Polskiego. Natomiast od godz. 14 Centrum Weterana będzie otwarte dla zwiedzających, a o godz. 15 ma się rozpocząć pokaz multimedialny ku czci poległych w misjach poza granicami Polski.
Swoją obecność na otwarciu Centrum zapowiadała w expose premier Ewa Kopacz. "W grudniu tego roku otworzę Centrum Weterana Misji Poza Granicami Kraju jako praktyczny wyraz szacunku państwa dla jego żołnierzy" - mówiła szefowa rządu w październiku.
O zamiarze utworzenia Centrum Weterana po raz pierwszy poinformował szef MON Tomasz Siemoniak, gdy w 2012 r. odwiedził polskich żołnierzy w bazie Ghazni w Afganistanie. Stworzenie Centrum kosztowało ok. 14,7 mln zł. Placówka będzie zatrudniać 12 osób.
Od lat 50. XX wieku w misjach zagranicznych służyło łącznie ok. 100 tys. Polaków, w przeważającej większości żołnierzy. Status weterana - przyznawany na wniosek zainteresowanego - ma obecnie ponad 11,5 tys. byłych i obecnych żołnierzy, a weterana poszkodowanego - ponad 540. Status weterana lub weterana poszkodowanego ma też ponad 500 funkcjonariuszy służb podległych MSW.
Obowiązująca od 2012 r. ustawa o weteranach działań poza granicami państwa przyznaje im m.in. dodatki do rent i emerytur, ulgi na przejazdy komunikacją dla weteranów przebywających na rentach inwalidzkich, dopłaty do nauki oraz bezpłatną pomoc psychologiczną. Latem 2014 r. przedstawiło założenia do nowelizacji tych przepisów, które przygotowano we współpracy z organizacjami zrzeszającymi żołnierzy, którzy służyli na misjach. W projekcie zaproponowano m.in. bezpłatne wyjazdy rehabilitacyjne dla ciężko rannych weteranów i darmowy udział najbliższych w turnusach leczniczo-profilaktycznych zaraz po powrocie z misji do kraju, co ma bardzo ważne znaczenie psychologiczno-adaptacyjne. (PAP)
ral/ itm/
