Pomnik Cichociemnych na warszawskim Cmentarzu Bródnowskim. Fot. PAP/R. Guz
Przywódca endecji Roman Dmowski, piosenkarz Mieczysław Fogg, podróżnik Tony Halik to niektóre z osób pochowanych na Cmentarzu Bródnowskim, największej nekropolii Warszawy. Pod względem liczby pochowanych to jeden z największych cmentarzy Europy.
Liczący obecnie ok. 114 ha cmentarz im. św. Wincentego a Paulo powstał w 1884 roku z inicjatywy ówczesnego prezydenta Warszawy gen. Sokratesa Starynkiewicza. Teren w ówczesnej wsi Bródno kupiony został przez władze miasta od dyrekcji szpitala Św. Ducha.
Początkowo miejsce spoczynku znalazła tu ludność niezamożna, osoby zmarłe w szpitalach i przytułkach. Pozwalano tu też chować mariawitów, Cyganów i niewierzących. Opłaty pobierane za pochówek były dość niskie, więc Cmentarz Bródnowski otrzymał status cmentarza dla ubogich, podczas gdy Stare Powązki były uważane za cmentarz dla zamożnych i elity.
W 1888 roku na terenie cmentarza wybudowany został kościół drewniany pod wezwaniem św. Wincentego a Paulo, który obecnie pełni funkcję kaplicy cmentarnej, a rolę kościoła parafialnego przejął zbudowany w 1952 roku kościół murowany - Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej.
W okresie międzywojennym Cmentarz Bródnowski przestał być cmentarzem dla ubogich, zaczęły powstawać bogate grobowce i sarkofagi. Dopiero w 1924 roku wzniesiono pierwszy okazały mur, a dwa lata później powstało pełne ogrodzenie terenu liczące 5 km. Obecnie znajduje się w nim osiem bram prowadzących na cmentarz.
Pełna nobilitacja cmentarza przyszła wraz z pogrzebami ostatniego prymasa Królestwa Polskiego, kardynała Aleksandra Kakowskiego i głównego ideologa polskiego nacjonalizmu, przywódcy obozu narodowego, dyplomaty i współtwórcy niepodległej Polski Romana Dmowskiego.
Pochowani tu zostali również m.in. jeden z najbardziej znanych polskich piosenkarzy Mieczysław Fogg, podróżnik Tony Halik, fotoreporter Erazm Ciołek, piosenkarka Łucja Prus, aktorzy Janusz Bukowski i Andrzej Stockinger. Na cmentarzu znajdują się również groby znanych sportowców: lekkoatletki, pierwszej polskiej złotej medalistki olimpijskiej Haliny Konopackiej oraz boksera i mistrza Europy z 1939 roku Antoniego Kolczyńskiego.
Na Cmentarzu Bródnowskim są również groby osób walczących o niepodległą Polskę, w tym żołnierzy podziemia i osób cywilnych zamordowanych w okresie okupacji niemieckiej. W 2016 r. odsłonięto pomnik-nagrobek, który upamiętnia walkę Cichociemnych i kurierów Rządu RP na Uchodźstwie: Jerzego Mary-Meyera "Visa", Wiktora Czyżewskiego "Capa" i Norberta Horensteina "Andrzeja".
Cmentarz Bródnowski to jedna z największych pod względem pochowanych osób nekropolii w Europie. W 2016 r. liczba ta wynosi ok. 1,5 mln osób.
W ostatnich latach na terenie cmentarza IPN odnalazł szczątki osób związanych z powojennym antykomunistycznym podziemiem, którzy w latach 40. i 50. XX w. zostali zamordowani przez komunistyczną bezpiekę w Warszawie. W ten sposób Cmentarz Bródnowski okazał się - obok tzw. Łączki na Wojskowych Powązkach i cmentarza na Służewie - ważnym miejscem, gdzie znajdują się szczątki ofiar terroru komunistycznego. (PAP)
dsr/ akn/ nno/ agz/
