Dziedzictwo kulturowe Ukrainy Wschodniej

"To pierwsza konferencja poświęcona dziedzictwu kulturowemu Ukrainy Wschodniej organizowana przez Muzeum Archidiecezji. Jest ona związana z wystawą +Święte ikony Kijowa Czernihowa+. Prelegenci z uczelni i ośrodków naukowych Polski, Białorusi i Ukrainy zaprezentują wyniki swoich badań związanych z kulturowym dziedzictwem na Ukrainie Wschodniej, od XVI do XVIII wieku" - powiedział PAP historyk Muzeum Archidiecezji Warszawskiej Jakub Małek.

"W połowie XVII w. Akademia Mohylańska i Akademia w Czernihowie stały się centrum kulturalnym i intelektualnym, które odegrało ważną rolę dla całego prawosławia. Warto zauważyć, że płynące z Włoch barokowe wzorce w architekturze i malarstwie przez Kraków i Lwów dotarły do Kijowa, Czernihowa i innych ośrodków na terenie Ukrainy" - dodał.

"Pod wpływem architektury barokowej powstało wiele ważnych obiektów sakralnych, cerkwi, które przypominały katolickie świątynie z terenu Włoch. Historycy sztuki używają terminu +barok kozacki+. Zachodnie wpływy są widoczne w ówczesnej literaturze. Są one obecne także w muzyce sakralnej, do której wprowadzono polifonię" - dodał.

Szczególny rozkwit kultury to rządy hetmana Jana Mazepy w latach 1687–1709. Za jego panowania zbudowano ok. 40 obiektów sakralnych: siedzibę Akademii Mohylańskiej, Sobór Sofijski w Kijowie, sobór Objawienia Pańskiego, cerkiew Narodzenia Najświętszej Bogurodzicy w kompleksie Ławry Peczerskiej w Kijowie oraz Monaster Wniebowstąpienia Pańskiego w Perejasławiu. W Czernihowie oraz Lubeczu czczono ikony maryjne, których wzmożony kult przypadał na czasy mecenatu Mazepy. Głównym ośrodkiem i symbolem duchowości na Ukrainie stała się Ławra Peczerska - obecnie południowo-zachodnia część Kijowa.

"Malarze czerpali inspirację z malarstwa barokowego, które przez Kraków i Lwów dotarło na wschodnie i centralne tereny Ukrainy. Barok kozacki powstał właśnie na skutek połączenia elementów tradycyjnej dla Wschodu architektury z wpływami architektury barokowej" - wyjaśnił Małek.

Podczas konferencji historyk sztuki biskup dr hab. Michał Janocha zaprezentował i omówił najważniejsze znajdujące się na terenie Ukrainy obiekty sakralne zbudowane dzięki mecenatowi Iwana Mazepy.

Ukraińska historyk Dr Daria Dobrijan przybliżyła uczestnikom konferencji Muzeum Duchowe Skarby Ukrainy w Kijowie.

O zagadnieniach tożsamości i ikonografii w sztuce Ukrainy XVII-XIX wieku opowiedziała dr hab. Aleksandra Sulikowska z Uniwersytetu Warszawskiego.

Podczas konferencji wygłoszą referaty m.in. prof. dr hab. Marzanna Kuczyńska z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. Jurij Piskun, dr hab. Mirosław P. Kruk (Uniwersytet Gdański) oraz dr hab. Irena Rolska (KUL).

Konferencja "Dziedzictwo kulturowe Ukrainy Wschodniej" stanowi podsumowanie otwartej 28 stycznia w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej wystawie "Święte ikony Kijowa Czernihowa" zaprezentowano dzieła sztuki związane z kluczowymi ośrodkami religijnymi.

"Przełom XVII i XVIII to okres powstawania imponującej architektury barokowej oraz dekorowania cerkwi i pałaców. Miejscowi artyści, którzy czerpali wzory z zachodniej tradycji barokowej tworzyli prężne ośrodki artystyczne na terytorium lewobrzeżnej Ukrainy. Na wystawie prezentujemy ikony związane z ośrodkami artystycznymi wschodniej Ukrainy oraz dzieła powstałe na pograniczu polsko-ukraińskim pod wpływem wypracowanych w Kijowie wzorów ikonograficznych" - podało Muzeum Archidiecezji Warszawskiej.

Na wystawie zaprezentowano również proces niszczenia zabytków latach ZSRS oraz podczas okupacji niemieckiej. Są one szczególnie wymowne w czasie inwazji rosyjskiej na Ukrainę. Uczestnicy konferencji podkreślali, że działania agresora stanowią poważne zagrożenie dla kulturowego dziedzictwa na terenie Wschodniej Ukrainy. (PAP)

autor: Maciej Replewicz

mr/ dki/