Forteca w chorwackim mieście Hvar wpisana na listę UNESCO. Fot. PAP/M. Kulczyński
Fortyfikacje weneckie pochodzące z XV-XVII w. wpisane zostały w niedzielę na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Weneckie budynki obronne znajdują się na północy Włoch oraz w Chorwacji i Czarnogórze.
Delegaci z Włoch, Chorwacji i Czarnogóry bardzo cieszyli się z wpisu dokonanego podczas 41. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa w Krakowie.
"Ten ponadnarodowy projekt pokazał, że łączą nas te same wartości. Wpis na listę da nam więcej możliwości, jeśli chodzi o ochronę konserwatorską tych fortyfikacji" – mówiła PAP stały przedstawiciel Czarnogóry przy UNESCO Dragica Ponorac.
Umieszczony na liście obiekt składa się z 15 fortyfikacji, które są rozsiane na obszarze ponad tysiąca kilometrów, pomiędzy regionem Lombardii we Włoszech a wschodnim wybrzeżem Adriatyku. Fortyfikacje „Stato da Terra” chroniły Republikę Wenecką od północnego zachodu, a fortyfikacje „Stato da Mar” - szlaki morskie i porty Adriatyku od wschodu.
Wśród fortyfikacji objętych wpisem są m.in. mury Bergamo w Lombardii, zbudowane przez Republikę Wenecką w XVI wieku, gdy miasto to było najdalej wysuniętą na zachód jej posiadłością. Wenecjanie wznieśli mury, zamieniając Bergamo w twierdzę, w okresie walk o to ważne dla nich miasto, prowadzonych z sąsiednim Księstwem Mediolanu. Łączna długość dobrze zachowanych murów z 14 bastionami, 32 budkami strażniczymi i czterema bramami to 6200 metrów.
Na listę trafił też system obronny miasta Palmanova koło Udine w regionie Friuli-Wenecja Julijska. Ta jedna z największych atrakcji turystycznych w północno-wschodniej części Włoch znana jest jako miasto w kształcie płatka śniegu. Palmanova została zbudowana pod koniec XVI wieku jako „miasto idealne”, na planie gwiazdy. Od sześciokątnego placu w centrum rozchodzą się gwieździście ulice o takiej samej szerokości. Miasto otoczone jest obwałowaniami w kształcie wielokątnej gwiazdy, stąd skojarzenie z płatkiem śniegu.
Trzecią włoską kandydaturą były XVI-wieczne, imponujące fortyfikacje w Peschiera del Garda koło Werony w Wenecji Euganejskiej. Historycy przypominają, że mury z pięcioma bastionami i dwiema bramami od początku szybko się niszczyły i dlatego począwszy od XVII wieku były restaurowane i naprawiane.
Projekt wpisania fortyfikacji Republiki Weneckiej na listę dziedzictwa ma charakter transgraniczny, bo wzniesione za jej czasów budowle znajdują się także w dwóch dawnych republikach Jugosławii. Są to częściowo zachowane weneckie fortyfikacje w Zadarze w Chorwacji, wzniesione na przełomie XV i XVI wieku, by uchronić miasto przed napaściami Turków. Na monumentalnej bramie znajduje się przypominająca wenecki rozdział historii miasta rzeźba lwa świętego Marka, odrestaurowana niedawno przez rząd Włoch.
Druga chorwacka kandydatura to mury obronne historycznego miasta Szibenik z XVI-wieczną fortecą świętego Mikołaja. W kolejnym stuleciu tamtejszy system obronny został rozszerzony o dwie dalsze fortece.
W Kotorze w Czarnogórze pozostałościami z czasów panowania Republiki Weneckiej w latach 1420-1797 są doskonale zachowane fortyfikacje, wzniesione ogromnym nakładem pieniędzy, wyłożonych przez Senat Wenecji. Do olbrzymich poniesionych wtedy wydatków na budowę tych murów obronnych nawiązuje do dzisiaj znane w Wenecji powiedzenie: „Kosztujesz mnie tyle, co mury w Kotorze”.
Sylwia Wysocka (PAP)
sw/ itm/ wos/ pad/
