Matka Boska Trocka. Źródło: kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Trokach
W kościele farnym w Trokach – pierwszej stolicy Litwy, leżącej około 20 km od Wilna – rozpoczął się w piątek tygodniowy odpust, który inauguruje obchody Roku Matki Boskiej Trockiej, Patronki Litwy, ogłoszonego z okazji 300-lecia koronacji jej obrazu.
W ramach tego jubileuszu papież Franciszek podniósł kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Trokach do rangi bazyliki mniejszej. Dekret papieża zostanie odczytany w najbliższą niedzielę. Będzie to ósmy kościół na Litwie mający tytuł bazyliki.
„Przyznając trockiemu kościołowi tytuł bazyliki papież podkreślił szczególną rolę Matki Boskiej Trockiej, Patronki Litwy w historii naszego kraju” - ocenia ksiądz arcybiskup metropolita wileński Gintaras Gruszas. Jego zdaniem „tym wyróżnieniem Ojciec Święty zachęca nas do powrotu przed oblicze swojej Matki i zawierzenie Jej swoich próśb”.
Główne uroczystości 300. rocznicy koronacji obrazu odbędą się za rok. Koronacji obrazu dokonał 4 września 1718 roku ksiądz biskup wileński Konstanty Brzostowski. Cudowny obraz z kościoła farnego w Trokach był drugim w kolejności wizerunkiem Matki Boskiej na ziemiach Rzeczypospolitej, a pierwszym w Księstwie Litewskim, koronowanym przez papieża Klemensa XI. Rok wcześniej, w 1717 roku, koronowano obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.
Przez najbliższy rok każdego miesiąca w trockim kościele będą odbywały się wieczory modlitewne w intencji mieszkańców Trok i całego kraju. W grudniu odbędzie się kongres maryjny, a wiosną przyszłego roku – międzynarodowa konferencja w litewskim Sejmie. Przygotowane zostanie okolicznościowa wystawa, a także publikacja na temat cudownego obrazu.
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Trokach i słynący łaskami obraz Matki Bożej są ściśle związane z wielkim księciem litewskim Witoldem, który ufundował tę świątynię w 1409 roku.
Obraz Matki Boskiej Trockiej jest datowany na XVI wiek. Jego autor nie jest znany. Obraz przedstawia Matkę Boską podtrzymującą prawą ręką siedzące na Jej kolanach Dzieciątko, a w lewej trzymającą gałązkę róży z trzema kwiatami. Wizerunek Trockiej Maryi charakteryzuje się bizantyjskim stylem obrazowania i malowania ikon. Jednocześnie można dostrzec na nim istotne rysy późnośredniowiecznego malarstwa zachodniego: szerokie szaty, okrywające figurę równymi fałdami. Obraz Matki Boskiej Trockiej w sposób niepowtarzalny łączy różne style ikonopisania.
Legenda głosi, że obraz został namalowany w Konstantynopolu w 1123 roku, zaś w 1390 roku cesarz Emanuel II Paleolog przekazał go w darze Witoldowi. Miał to być ten sam obraz, dzięki któremu cesarz Jan Komnen pobił Hunów i Persów.
Początkowo obraz był przechowywany w trockim zamku na wyspie, potem książę Witold przekazał go ufundowanemu przez siebie kościołowi w Trokach.
Pielgrzymowanie do Trok zainaugurowano na początku XVII wieku, pierwsza pielgrzymka wyruszyła w 1604 roku z Wilna z tamtejszym biskupem Benedyktem Wojną na czele. Madonnę Trocką proszono wtedy o opiekę nad Litwą nękaną przez dżumę i głód. Po modlitwach pielgrzymów morowe powietrze ustąpiło.
Bardzo dużo pielgrzymek do Trok organizowali w XVII i XVIII wieku jezuici w ramach walki z reformacją. Przed obrazem Trockiej Madonny modlili się m.in. król Władysław IV Waza, król Jan Kazimierz i król Jan III Sobieski.
W ostatnim stuleciu kult Matki Boskiej Trockiej został przyćmiony szybko szerzącym się kultem Matki Boskiej Ostrobramskiej, której obraz był koronowany w 1927 roku.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ dmi/ mal/
