Wystawa stała Europejskiego Centrum Solidarności (ECS) w Gdańsku została jednym z 24 laureatów tegorocznej Nagrody Dziedzictwa Europejskiego/Europa Nostra 2021. Uhonorowano ją w kategorii „Edukacja, szkolenia i podnoszenie świadomości”.
O przyznaniu nagrody poinformowała we wtorek Grażyna Pilarczyk z Europejskiego Centrum Solidarności.
Jury nagrody uznało, że ekspozycja "akcentuje znaczenie pracy i wpływ, jaki miała na kształt Europy, którą znamy dzisiaj".
"Uwypukla wartość aktywizmu na rzecz praw człowieka, praw pracowniczych i politycznych oraz pokazuje, jak ważne jest obywatelskie zaangażowanie w takie działania. Wykorzystanie w projekcie nowoczesnych technik wystawienniczych i podejścia partycypacyjnego jest niezwykle cenne i stanowi przykład tego, jak zachować historie i uczynić je istotnymi dla współczesnego świata" - stwierdziło w uzasadnieniu jury.
Wystawa stała ECS znajduje się na dwóch kondygnacjach budynku i zajmuje ponad 3 tys. m kw. Podzielona jest na siedem sal. Ekspozycja ma charakter narracyjny. Przy użyciu archiwalnych przedmiotów, dokumentów, rękopisów, zdjęć, projekcji wideo i interaktywnych instalacji opowiada ona nie tylko o polskiej drodze do wolności, ale też o zmaganiach innych narodów mierzących się z reżimami komunistycznymi.
Prezentowanych jest tam ponad 1,8 tys. eksponatów. Do najcenniejszych należą tablice z 21 postulatami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Można tam również zobaczyć suwnicę, na której pracowała działaczka związkowa Anna Walentynowicz, biurko Jacka Kuronia, milicyjnego stara, jakim transportowano aresztowanych opozycjonistów czy zrekonstruowaną Bramę nr 2 Stoczni Gdańskiej, rozjechaną w stanie wojennym gąsienicami czołgów. Wśród pamiątek jest też oryginalna opozycyjna drukarnia, skonstruowana m.in. z części do pralki "Frania".
Jak podkreśliła Pilarczyk, tworzenie wystawy było interdyscyplinarnym wysiłkiem historyków, badaczy społecznych, ekspertów muzealnych, projektantów i inżynierów. Materiały uzyskano z prawie 60 muzeów, archiwów, od lokalnych historyków i byłych opozycjonistów z całej Europy Środkowo-Wschodniej, w tym z Bułgarii, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Rosji, Rumunii, Słowacji, Ukrainy i Węgier.
"Wystawa stała ECS łączy opowieść o fenomenie pokojowej rewolucji Solidarności z indywidualnymi doświadczeniami Polaków, ale i naszych gości z Europy i świata. Sprawia, że historia walki o prawa człowieka, siła dialogu i międzyludzkiej solidarności stają się bliskie i niezmiennie aktualne. Dziękujemy Komisji Europejskiej i Europa Nostra za zaufanie i to wyjątkowe wyróżnienie" - powiedział dyrektor instytucji Basil Kerski, cytowany w komunikacie prasowym.
Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz oceniła, że nagroda to wielkie wyróżnienie nie tylko dla ECS.
"Uhonorowane zostają osoby, które współtworzyły i współtworzą ECS, miały swój wkład w kształt wystawy stałej, a na co dzień sprawiają, że to miejsce jest żywe, otwarte na wrażliwość dzieci i dorosłych, pochodzących z różnych stron i mówiących różnymi językami. To wyróżnienie również dla gdańszczanek i gdańszczan, którzy dali się ponieść idei Pawła Adamowicza i uwierzyli w ten projekt, a dziś chętnie korzystają z wydarzeń, które odbywają się w ECS. Wreszcie to wyróżnienie dla wszystkich dzielnych Polek i Polaków, dzięki którym rewolucja Solidarności odmieniła oblicze całej Europy" – podkreśliła.
Nagroda Europa Nostra to najważniejsze wyróżnienie Unii Europejskiej w obszarze dziedzictwa kulturowego. Została ustanowiona przez Komisję Europejską w 2002 roku. Od tamtej pory organizacją związanego z nią przedsięwzięcia zajmuje się Europa Nostra - federacja stowarzyszeń na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Europy.
W tym roku nagrodami uhonorowano 24 przedsięwzięcia, inicjatywy i instytucje z 18 krajów europejskich. Wyróżnienia przyznano w czterech kategoriach: "Konserwacja", "Projekty badawcze", "Usługi specjalne organizacji i osób prywatnych na rzecz dziedzictwa kulturowego", "Edukacja, szkolenia i podnoszenie świadomości".
Ogłoszenie laureatów odbyło się we wtorek podczas wydarzenia transmitowanego online, którego gospodarzami byli komisarz UE ds. innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży Mariya Gabriel oraz prezydent wykonawczy Europa Nostra Hermann Parzinger.
W czasie swojego wystąpienia Mariya Gabriel nazwała zwycięzców tegorocznych nagród "ambasadorami piękna dziedzictwa kulturowego w Europie".
"Głęboko wierzę, że skuteczność w podtrzymaniu naszego materialnego, jak i niematerialnego dziedzictwa, zależy od poświęcenia osób, które za tym stoją. Tymi nagrodami honorujemy wyjątkowe kobiety i wyjątkowych mężczyzn, profesjonalistów w obszarze dziedzictwa, architektów, naukowców i ochotników, którzy sprawiają, że nasze wspólne dziedzictwo staje się coraz bliższe naszemu sercu. Ich wizji należą się oklaski" - dodała.
Hermann Parzinger powiedział, że każdego roku zwycięzcy nagród są przykładem niezrównanej kreatywności i poświęcenia w działaniach na rzecz ochrony, podnoszenia wartości oraz przekazywania cennego europejskiego dziedzictwa następnym pokoleniom.
"Bijemy brawo ich nadzwyczajnym osiągnięciom. Niech służą jako inspiracja i zachęta do przyszłych działań, tak wielu profesjonalistom w zakresie dziedzictwa oraz entuzjastom w całej Europie i nie tylko" – podkreślił Parzinger.
Cztery z 24 przedsięwzięć wyróżnionych Nagrodą Europa Nostra, otrzymają Grand Prix w wysokości 10 tys. euro. Jednemu z laureatów - wyłonionemu w internetowym głosowaniu - przypadnie nagroda publiczności. Na swoich faworytów można głosować do 5 września na portalu https://vote.europanostra.org/. Zwycięzców poznamy podczas gali, która odbędzie się jesienią tego roku.
Przewidziano również dwie nagrody specjalne Ilucidare za doskonałość w dziedzinie innowacji i stosunków międzynarodowych opartych na dziedzictwie. Lista kandydatów do tych wyróżnień zostanie ogłoszona 10 czerwca.(PAP)
Autorka: Anna Machińska
anm/ pat/
