Szefowa KPRP Grażyna Ignaczak-Bandych (C) i wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin (P) podczas uroczystej inauguracji jubileuszu 60-lecia misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Pałacu na Wyspie w Warszawie. Fot. PAP/R. Guz
Jubileusz Narodowego Instytutu Dziedzictwa to znakomita okazja, aby podkreślić jak ważną rolę w formowaniu zbiorowej tożsamości polskiego narodu odgrywa nasze dziedzictwo materialne – podkreśla prezydent Andrzej Duda w liście skierowanym do uczestników obchodów 60-lecia misji NID.
60-lecie misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa świętowali dziś w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich konserwatorzy, historycy sztuki i osoby związane z ochroną dziedzictwa.
NID powstał w 1962 roku, wówczas funkcjonował jako Ośrodek Dokumentacji Zabytków. W 2002 roku został połączony z Ośrodkiem Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, a nazwę zmieniono na Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków. Kolejnym krokiem było przyłączenie do KOBiDZ Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Skupione instytucje 1 stycznia 2011 roku zyskały obecną nazwę: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Podczas uroczystości szefowa Kancelarii Prezydenta Grażyna Ignaczak-Bandych odczytała list od prezydenta Andrzeja Dudy, który podkreślił, że "jubileusz ten, to znakomita okazja, aby podkreślić jak ważną rolę w formowaniu zbiorowej tożsamości polskiego narodu odgrywa nasze dziedzictwo materialne". "Zabytki są świadkami polskiej historii oraz trwałym upamiętnieniem dokonań naszych przodków. Poprzez architekturę i sztukę wyrażali oni bliskie sobie idee, wartości, które ważne są również dla nas i w których odnajdujemy korzenie polskości" - podkreślił.
Prezydent napisał, że "dziedzictwo kulturowe jest nośnikiem wspólnej pamięci, a jego zachowanie jest naszą powinnością". "Jako prezydent RP pragnę podkreślić znaczenie zabytkowych obiektów w kontekście prezentowania polskiego dorobku w świecie. Z wielkim uznaniem i wdzięcznością myślę o pokoleniach historyków sztuki i konserwatorów, dla których ratowanie, ochrona i przywracanie blasku zabytkom było i jest prawdziwą i pasją i powołaniem" - dodał. Zwrócił uwagę, że "misję tę prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa, który od roku 1962, działając pod różnymi nazwami, prowadzi rozpoznanie, dokumentację i analizę polskiej spuścizny, prezentuje wartość poszczególnych obiektów oraz upowszechnia wiedzę o skarbach kultury narodowej".
Generalny konserwator zabytków, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin powiedział, że "ważnym aspektem obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków jest przypominanie lokalnym społecznościom, że nawet najmniejsza grupa może przyczynić się do utrwalenia ważnych dla społeczności lokalnej przejawów kultury".
Podkreślił, że "wymowa święta ochrony zabytków ma w tym roku wyjątkowy charakter, w obliczu agresji Rosji na Ukrainę. Dziedzictwo kulturowe naszego sąsiada staje się, niestety, ofiarą trudnego do wyobrażenia barbarzyństwa".
Powiedział, że według danych przekazanych przez ukraińskiego ministra kultury i polityki informacyjnej Oleksandra Tkachenki od początku rosyjskiej inwazji zostało zniszczonych lub poważnie uszkodzonych 166 zabytków, w tym co najmniej 60 obiektów o znaczeniu sakralnym i religijnym. Liczba ta, niestety, będzie zapewne wzrastać.
Sellin podkreślił, że "w Polsce od kilku tygodni działa Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie, jednostka funkcjonująca w strukturze NID, która koordynuje krajowe i zagraniczne inicjatywy ratujące zasoby kulturalne naszego wschodniego sąsiada". "Efektem ich działań jest już kilkadziesiąt transportów z pomocą materialną Ukrainy, aby zabezpieczyć zabytki Ukrainy. Mamy też przygotowane miejsca w Polsce na ewentualne przechowanie zabytków ruchomych, które byłyby w sytuacji zagrożenia. Pojawiają się też inicjatywy oddolne, jednak mamy umowę z ministrem kultury Ukrainy, że jeśli tam zapadnie decyzja o wywożeniu kolekcji zabytków ruchomych poza granicę kraju, poinformują nas o tym, dodał, że na razie takich próśb nie ma" - poinformował.
Premier Mateusz Morawiecki napisał w liście, że "60 lat istnienia to ponad pół wieku wypełniania bezcennej misji, jaką jest ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego. To czas sprawowania opieki nad zabytkami, ich dokumentowania i badania, wyczytania standardów konserwacji i współpracy ze służbami konserwatorskimi. To też okres szerzenia w świadomości społecznej wartości dorobku polskiej kultury oraz ocalania od zapomnienia tego, co stanowi o jej trwałości i niepowtarzalności".
"Państwa misja to działanie wielkiej wagi, które dziś w erze globalizacji cenić należy szczególnie. Dziedzictwo kulturowe stanowi fundament polskiej tożsamości i suwerenności, podstawę rozwoju społeczeństwa i człowieka. Pozbawieni tego fundamentu stalibyśmy się zbiorowością bez przeszłości i przyszłości, narodem bez wspólnotowych relacji i więzi" - napisał w liście do uczestników uroczystości.
Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa dr hab. Katarzyna Zalasińska powiedziała, że "Narodowy Instytut Dziedzictwa był, jest i będzie najważniejszą instytucją skupiającą ekspertów i specjalistów, będących fundamentem systemu ochrony zabytków". Jak dodała, badanie, dokumentowanie i upowszechnianie dla rozwoju ochrony dziedzictwa i rozwoju społecznego to misja Instytutu, która wciąż jest aktualna. "Dzisiaj stosujemy inne narzędzia w inny sposób się komunikujemy, ale istota pozostaje niezmieniona - działamy w służbie dziedzictwu, które stanowi podstawę naszej tożsamości kulturowej i państwowości" - wyjaśniała Katarzyna Zalasińska.
Podczas uroczystości Sellin i Ignaczak-Bandych wręczyli nadane przez prezydenta odznaczenia państwowe dla zasłużonych pracowników departamentu ochrony zabytków MKiDN Złote Medale za Długoletnią Służbę.
W związku z obchodami jubileuszu zaplanowano specjalną wystawę "Przyszłym pokoleniom. 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa", która zostanie zaprezentowana w 15 miastach w całej Polsce. Wystawie będą towarzyszyły sesje, spotkania oraz konferencje w regionach organizowane przez lokalne oddziały, w okresie od czerwca do września. Instytut zapowiedział również publikację, opisującą 60-lat działalności. Jubileusz zakończy uroczysta gala, podsumowująca Europejskie Dni Dziedzictwa.
Narodowy Instytut Dziedzictwa zajmuje się gromadzeniem i udostępnianiem dokumentacji będącej podstawą wpisania zabytków do rejestru oraz Krajowej Ewidencji Zabytków; opracowywaniem standardów konserwatorskich i dbaniem o dziedzictwo kulturowe, zarówno materialne, jak i niematerialne. Instytut uczestniczy w przygotowaniu wniosków o wpisanie polskich zabytków na Listę dziedzictwa światowego UNESCO, a także opiniuje wnioski dla obiektów ubiegających się o miano Pomnika Historii. NID uczestniczył w przygotowaniu Rekomendacji Warszawskiej w sprawie odbudowy i rekonstrukcji dziedzictwa kulturowego, przyjętej w 2017 r. na międzynarodowej konferencji UNESCO w Warszawie. (PAP)
Autor: Olga Łozińska
oloz/ dki/
