Prawosławny Monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Apostoła Jana Teologa, Ławra Supraska w Supraślu. Fot. PAP/M. Zieliński
W męskim monasterze w Supraślu koło Białegostoku, jednym z najważniejszych w kraju cerkiewnych klasztorów, odbyły się w niedzielę główne obchody prawosławnego święta Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. To święto patronalne w tym monasterze.
Zaliczane jest ono do dwunastu najważniejszych uroczystości w prawosławnym kalendarzu liturgicznym; było obchodzone już w czasach apostolskich pod nazwą "początek Odkupienia" lub "zwiastowanie o Chrystusie". W III wieku obchodzono je niemal powszechnie i bardzo uroczyście, w IV wieku zostało przeniesione na stały, obecny termin i od tego czasu ukazywane jest również w ikonografii.
Świątecznej liturgii w głównej cerkwi supraskiego monasteru, zakończonej procesją, przewodniczyli hierarchowie z Polski i Ukrainy. Wierni przybyli na uroczystości nie tylko indywidualnie, ale też w pieszych pielgrzymkach z Gródka i Białegostoku.
Ponad 500-letni klasztor (monaster), zwany Ławrą Supraską, jest jednym z najważniejszych cerkiewnych ośrodków życia monastycznego w Polsce. Jego główną cerkiew pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny wzniesiono w latach 1503-1511 w stylu gotycko-bizantyjskim.
W czasie II wojny światowej świątynia została niemal doszczętnie zniszczona. Po 17 września 1939 r. teren monasteru zajęły wojska Armii Czerwonej. W cerkwi Zwiastowania NMP Sowieci urządzili warsztat mechaniczny i kuźnię, a pomieszczenia po drugiej, mniejszej klasztornej cerkwi – pod wezwaniem św. Jana Teologa – służyły jako kuchnia i stołówka.
Wycofując się stamtąd po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej, zostawili nagie mury. Po zajęciu tych terenów, władze niemieckie udostępniły prawosławnym cerkiew św. Jana Teologa. W 1942 r. ponownie ją wyświęcono. Ale wycofując się w lipcu 1944 r., Niemcy wysadzili główną świątynię, zamieniając ją w gruzy.
W czerwcu 1984 r. uroczyście położono kamień węgielny pod odbudowę i rekonstrukcję cerkwi Zwiastowania NMP. Prace wykończeniowe trwały wiele lat. Od 2016 r. realizowany był również projekt odtworzenia XVI-wiecznych fresków zdobiących ściany świątyni, przy wykorzystaniu oryginalnych technik pracy na mokrym tynku, bo tak niegdyś powstały pierwotne polichromie w supraskiej cerkwi. Gdy te prace zakończyły się, w czerwcu 2021 r. cerkiew została wyświęcona.
W krypcie tej świątyni pochowany jest abp Miron Chodakowski, zwierzchnik prawosławnego ordynariatu WP, który zginął w katastrofie pod Smoleńskiem. Przed wylotem do Smoleńska, 7 kwietnia 2010 r., abp Miron brał udział w święcie Zwiastowania NMP w Supraślu. W czasie niedzielnych uroczystości modlono się także w jego intencji.
W zabudowaniach klasztornych działa Muzeum Ikon – placówka Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Mieści się tam także Akademia Supraska, której głównym zadaniem jest upowszechnianie wiedzy o prawosławiu. Ma też ona wspierać dialog ekumeniczny. W odnowionej i wyposażonej na potrzeby Akademii części zabudowań klasztoru powstały m.in. aula, sala wystawiennicza, sale dydaktyczne, biblioteka i czytelnia, odnowiono też zabytkowe klatki schodowe i refektarz.(PAP)
Autor: Robert Fiłończuk
rof/ dki/
