Pochodzące z XVIII i XIX w. sądowe tłoki pieczętne dawnego wolnego państwa żmigrodzkiego będzie można oglądać od wtorku na wystawie w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Widnieją na nich zwierzęta i drzewa charakterystyczne dla Doliny Baryczy.
Na wystawie zatytułowanej „Kraina ryb, czapli i bocianów. Tłoki sądowych pieczęci wiejskich wolnego państwa żmigrodzkiego” zgromadzono matryce, pochodzące z 40 miejscowości dawnego żmigrodzkiego wolnego państwa stanowego. Powstało ono po 1492 r. w wyniku wydzielenia części terytoriów dawnego księstwa oleśnickiego i nadania im szczególnego statusu prawnego – poinformowała rzeczniczka Muzeum Narodowego we Wrocławiu Anna Kowalów.
Większość prezentowanych eksponatów datowana jest na druga połowę XVIII w. Na części z nich widnieje kotwa – godło rodu Hatzfeldów. „Jednak to, co dominuje w przedstawieniach napieczętnych, to elementy flory i fauny Doliny Baryczy. Architektura występuje tylko w trzech przypadkach, alegorie w dwóch - i po jednym przykładzie przedstawienia świętego oraz postaci ludzkich. Są też narzędzia rolnicze, ale tylko na tłokach dwóch miejscowości” – dodała Kowalów.
Twórcy wystawy wskazują, że tłoki pieczętne związane są z kancelaryjną działalnością sołeckiego sądu wiejskiego. Takie sądy pojawiły się po przyjęciu w poszczególnych miejscowościach prawa niemieckiego. Przewodniczącym takiego sądu był sołtys, któremu towarzyszyło dwóch ławników.
„Najstarsze dokumenty wymieniające znanych z imienia sołtysów tego regionu pochodzą z początku XV wieku” – powiedział kurator wystawy Artur Hryniewicz. Dodał, że oprócz uprawnień sędziowskich, sołtysi posiadali też pełnomocnictwa policyjne i administracyjne. „Zajmowali się np. przyjmowaniem skarg, ściganiem sprawców wykroczeń, egzekwowaniem postanowień sądów dworskich, pobieraniem podatków, prowadzeniem listy rekrutów, kontrolowaniem miar i wag, administrowaniem budynkami gminnymi, regulowaniem prac komunalnych, podziałem pastwisk i ugorów, itp. Stąd widoczny jest na niektórych prezentowanych tłokach tak duży stopień ich zużycia” – wyjaśnił.
Na wystawie prezentowane będę również wiejskie tłoki sądowe z innych rejonów Dolnego Śląska oraz zbiór górnośląskich odcisków pieczęci gminnych - przedmioty podarowane Śląskiemu Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności na początku XX w. przez opolskiego nauczyciela dr. Oskara Wilperta.
Wystawę będzie można zwiedzać do 27 sierpnia.(PAP)
autor: Piotr Doczekalski
pdo/ pat/
