Odbudowane i wyremontowane wnętrze kościoła NMP na Zamku Wysokim w zamku krzyżackim w Malborku. Fot. PAP/A. Warżawa
Na ukończeniu są prace konserwatorskie przy zespole kościoła Najświętszej Marii Panny w Muzeum Zamkowym w Malborku. Kosztem prawie 26 mln zł przywrócono dawny wygląd samej świątyni oraz kaplicy św. Anny, Wieży Kleszej i Domkowi Dzwonnika.
O zbliżającym się finale prac poinformowano w środę na konferencji prasowej zorganizowanej w zrekonstruowanym i odnowionym wnętrzu kościoła Najświętszej Marii Panny, powstanie której to świątyni sięga ostatniej ćwierci XIII wieku.
Jak przypomniał w czasie konferencji dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku Mariusz Mierzwiński, w styczniu 1945 roku kościół wraz z przyległymi do niego obiektami został „totalnie zniszczony”. Dodał, że w ciągu kilkunastu lat po zakończeniu wojny, konserwatorzy opiekujący się zamkiem, zabezpieczyli te obiekty odbudowując ich zewnętrzne bryły: zniszczone przez pociski i pożary wnętrza pozostawiono zdewastowane w oczekiwaniu na niezbędne do przeprowadzenia prac fundusze.
Mierzwiński wyjaśnił, że zespół kościoła NMP był jedyną nieodbudowaną po działaniach wojennych częścią malborskiej warowni. „Finalizujemy dzisiaj najważniejszy i ostatni etap prac konserwatorskich zamku. W przyszłości z pewnością będą nas jeszcze czekały skomplikowane prace techniczne związane ze stabilizacją całego wzgórza Zamku Wysokiego, będą to jednak już prace głównie techniczne stabilizujące fundamenty” – powiedział Mierzwiński.
Mirosław Jonakowski z Muzeum Zamkowego, który koordynował przedsięwzięcie, wyjaśnił, ze główną ideą zespołu, który realizował prace, było „zachowanie w nienaruszonym stanie elementów oryginalnych historycznych” i przywrócenie na swoje miejsce oryginalnych elementów – np. zworników, rzeźb itp. które przetrwały wojenne zniszczenia.
„Dziś oddajemy do zwiedzania wnętrze kościoła wyglądające mniej więcej tak, jak wyglądało ono przed 1945 rokiem” – powiedział Mierzwiński przypominając, że z wyposażenia świątyni zachowało się bardzo niewiele elementów, a te, które przetrwały, w większości zostały uszkodzone – najczęściej przez ogień.
Jak wyjaśnił Mierzwiński, odrestaurowany kościół nie będzie służył do celów sakralnych: muzeum będzie wykorzystywało wnętrze świątyni do organizacji koncertów i wystaw, w czym pomocne będzie nagłośnienie i system oświetleniowy, w które udało się wyposażyć wnętrze w ramach tego samego projektu.
Z kolei Mirosław Jonakowski z Muzeum Zamkowego, który koordynował przedsięwzięcie, wyjaśnił, ze główną ideą zespołu, który realizował prace, było „zachowanie w nienaruszonym stanie elementów oryginalnych historycznych” i przywrócenie na swoje miejsce oryginalnych elementów – np. zworników, rzeźb itp. które przetrwały wojenne zniszczenia.
W ramach prac we wnętrzach kościoła NMP odtworzono sklepienia i posadzkę, zrekonstruowano też emporę zachodnią. Prace konserwatorskie przeszły też wewnętrzne ściany świątyni. W kościele zainstalowano także instalację oświetleniową i grzewczą. Zrekonstruowano także 8-metrową figurę Malborskiej Madonny z Dzieciątkiem, która od XIV wieku znajdowała się we wnęce elewacji zewnętrznej świątyni. Rzeźba ta - będąca symbolem zakonu krzyżackiego i zamku, także została zniszczona w 1945 r.
Prace objęły także położoną poniżej kościoła NMP kaplicę św. Anny, w której pochowano 11 wielkich mistrzów (zachowały się tylko trzy płyty nagrobne). W tym wnętrzu odtworzono mensę ołtarzową oraz witraż przedstawiający św. Jerzego, wykonano nowy stalowo-szklany pomost i iluminację krypty grzebalnej, co pozwoli zwiedzającym podziwiać wnętrze niedostępnego dotąd miejsca pochówku dostojników zakonnych.
Wyremontowano też elewację, schody oraz kiosk wyjściowy na najwyższej kondygnacji Wieży Głównej. W Wieży Kleszej zrekonstruowano sklepienia i posadzki, a średniowieczne piwnice poddano zabiegom konserwatorskim. Zespół Wieży Kleszej i Domek Dzwonnika zyskały też nowe dachy oraz wyposażenie biurowe, co pozwoli wprowadzić się do nich pracownikom placówki.
Prace przy zespole kościoła NMP były możliwe dzięki pozyskaniu w 2014 r. przez gospodarzy Muzeum Zamkowego w Malborku prawie 26 mln zł ze środków tzw. Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2009-2014. Prace rozpoczęto jesienią 2014 r., a ich zakończenie planowane jest na koniec kwietnia. Na przyszły tydzień zaplanowano kilkudniowe uroczystości, które mają zwieńczyć prace: wówczas zostanie odsłonięta 8-metrowa figura Madonny.
Budowa warowni w Malborku rozpoczęła się w około 1275 r. Odtąd - przez wieki, zamek był wielokrotnie rozbudowywany i poddawany przebudowom. W 1309 r. zakon krzyżacki przeniósł do niego siedzibę wielkiego mistrza. Malborski zamek był nią aż do wojny 13-letniej, w efekcie której Krzyżacy utracili go na rzecz Polski. Stolica państwa zakonnego została wówczas przeniesiona do Królewca, a Malbork - aż do 1772 roku, był jedną z rezydencji królów Polski. W czasie działań wojennych w 1945 r. zamek został poważnie zniszczony, prace nad przywróceniem mu świetności trwają do dziś. (PAP)
aks/ pz/
