Kanał Elbląski. Fot. PAP/J.Undro
Samorządy 11 gmin położonych nad Kanałem Elbląskim rozpoczynają starania o wpisanie go na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To jedyny na świecie szlak żeglowny z systemem zabytkowych pochylni, działający w oryginalnej formie od ponad 140 lat.
Kandydatura Kanału Elbląskiego do wpisu na listę UNESCO zostanie w najbliższych miesiącach zgłoszona do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - poinformował PAP sekretarz gminy Ostróda Cezary Wawrzyński. Jak wyjaśnił do rozpoczęcia takiej procedury upoważnił go zarząd Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego, który zrzesza 11 samorządów z terenów położonych przy tej drodze wodnej.
"Poza samym wnioskiem musimy przygotować olbrzymią stertę dokumentów. Związek ma opracowany program rozwoju turystyki nad kanałem, więc wiele rzeczy jest już zrobionych, ale teraz trzeba zebrać to wszystko w jeden dokument" - powiedział Wawrzyński.
Dodał, że w lutym konsultował te plany w Narodowym Instytucie Dziedzictwa. Jednym z najważniejszych punktów procedury będzie przygotowanie planu zarządzania, co może wiązać się z koniecznością dokonania wspólnych zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wszystkich zainteresowanych gmin.
"Dlatego na najbliższym walnym zgromadzeniu Związku zaproponuję, żeby najpierw starać się o wpisanie na listę UNESCO zespołu pięciu zabytkowych pochylni, który - moim zdaniem - spełnia wszystkie kryteria. Oczywiście z czasem możemy rozszerzyć nasz wniosek na cały kanał" - ocenił.
Lokalne samorządy wiążą duże nadzieje z umieszczeniem kanału na tak prestiżowej liście obiektów, stanowiących wspólnie dobro ludzkości. Ma to pomóc w promocji regionu i ułatwić starania o dotacje unijne na utrzymanie i rozwój tej atrakcji turystycznej.
Procedura wpisywania obiektu na liście UNESCO jest jednak bardzo długa. Wniosek musi otrzymać najpierw rekomendację kilku instytucji, żeby generalny konserwator zabytków umieścił tę kandydaturę na tzw. liście informacyjnej zgłaszanej do Centrum Światowego Dziedzictwa przez poszczególne państwa. Lista obejmuje miejsca, które te kraje zamierzają zaproponować do wpisu na listę UNESCO w ciągu najbliższych 10 lat. Kolejne etapy prac obejmują formalną, a potem merytoryczną analizę wniosku przez ekspertów komitetu UNESCO. Dopiero potem komitet podejmuje decyzję podczas corocznego walnego zgromadzenia.
Obecnie na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO znajduje się 14 miejsc w Polsce, w tym krakowskie Stare Miasto i zamek w Malborku. W ub. roku poszerzyła się ona o drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat. Natomiast na polskiej liście informacyjnej figurują m.in. kopalnia rud ołowiu i srebra w Tarnowskich Górach, pienińska dolina Dunajca, Kanał Augustowski oraz Gdańsk - jako miasto "wolności i solidarności".
Zbudowany w latach 1844-72 Kanał Elbląski jest unikatowym w skali świata zabytkiem hydrotechniki, dzięki czynnemu do dzisiaj systemowi pięciu zabytkowych pochylni z tzw. suchym grzbietem. Jednostki pływające, żeby pokonać różnicę poziomów, są umieszczane na wózkach i przeciągane po torowisku za pomocą stalowych lin, które porusza koło wodne.
Kanał łączy jeziora zachodnich Mazur z Zalewem Wiślanym. Z odgałęzieniami ma ponad 150 km długości i jest najdłuższym kanałem żeglownym w Polsce. W 2011 roku prezydent Bronisław Komorowski umieścił go na liście Pomników Historii. Obecnie prowadzona jest rewitalizacja kanału, obejmująca remont pochylni i śluz oraz pogłębianie tej drogi wodnej.
(PAP)
mbo/ mlu/
