Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu ma plan odtworzenia wsi przydrożnej, gdzie prezentowane będą budynki wiejskie i zagrody, typowe dla krajobrazu tego regionu z przełomu XIX i XX wieku. Nowa ekspozycja będzie uzupełnieniem obecnej, z zabudowaniami wsi rzędowej.
Wartość projektu, który będzie realizowany po uzyskaniu finansowania ze środków zewnętrznych, to ponad 19,3 mln zł – poinformowała PAP Beata Turek, kierownik działu etnograficznego sierpeckiego Muzeum Wsi Mazowieckiej.
„W planowanej wsi zostaną zaprezentowane budynki wiejskie i zagrody, które przybliżą specyfikę krajobrazu mazowieckiej wsi przełomu XIX i XX wieku. W jej skład wejdą budynki o formach architektonicznych powszechnie spotykanych w rejonie Mazowsza Starego” – zapowiedziała Turek.
W ramach projektu na terenie sierpeckiego skansenu powstanie 37 nowych obiektów, co pozwoli m.in. „na szersze spojrzenie na problematykę osadnictwa i kultury dawnej wsi mazowieckiej”. „Wnętrza chałup będą wyposażone w taki sposób, aby umożliwić zwiedzającym bezpośredni wgląd w poszczególne miejsca w budynkach” – zaznaczyła.
Wytypowane już do rekonstrukcji zagrody pochodzą z terenu Mazowsza północno–zachodniego, w tym z Kobylej Łąki, Bąków, Latonic, Felcyna, Woli Grąbieckiej i Trzepowa. „Założenia projektu zawierają inne niż dotychczas prezentowane elementy architektury takie jak czworak, zagroda plebańska, czy organistówka” – podkreśliła Turek, dodając, że jednym z obiektów, wśród zakwalifikowanych do przedsięwzięcia, jest np. czworak z Głowina.
Kierownik działu etnograficznego sierpeckiego muzeum zwróciła uwagę, że wieś rzędowa, która obecnie jest głównym elementem ekspozycji plenerowej tej placówki - wraz z dworem z Uniszek Zawadzkich, rekonstrukcją dworu z Bojanowa, kościołem z Drążdżewa, kaplicą z Dębska i kapliczkami przydrożnymi - nie była jedynym rozwiązaniem lokacyjnym wsi na terenie Mazowsza północno–zachodniego, a do najpopularniejszych należał właśnie typ wsi przydrożnej.
„Wsie przydrożne różniły się od wsi rzędowych przede wszystkim tym, że posiadały luźną, nieregularną zabudowę po obu stronach drogi. Często lokowanie wsi następowało przy rzekach” – zaznaczyła Turek, dodając, iż planowane odtworzenie zabudowań w sierpeckim skansenie planowane jest podobnie, w zakolu rzeki Sierpienicy.
Projekt wsi przydrożnej obejmuje też budynki użyteczności publicznej, jak karczma czy kuźnia, a także rekonstrukcję kościoła św. Rozalii z parafii Szelkowo oraz małą architekturę sakralną.
Założenia do projektu wsi przydrożnej zostały opracowane na podstawie badań terenowych prowadzonych w latach 2006-07 na terenie Mazowsza północno-zachodniego, a także dokumentacji archiwalnych Muzeum Wsi Mazowieckiej i Zakładu Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej – sekcji budownictwa ludowego.
„Po zakończeniu inwestycji i udostępnieniu obiektów, główny nacisk położony zostanie na wartość edukacyjną, która obecnie pełni prymarną funkcję w muzeach różnego typu” – podkreśliła Turek. Oceniła przy tym, iż dzięki inwestycji „w pełniejszy sposób zostanie zaprezentowana różnorodność typów osiedli związanych z Mazowszem”.
Scenariusz rozbudowanej ekspozycji sierpeckiego skansenu zakłada przybliżenie specyfiki nie tylko architektonicznej z przełomu XIX i XX wieku, ale także zmian społeczno–kulturowych wsi polskiej w tym przedziale czasowym na przykładzie Mazowsza północno–zachodniego.
„Aranżacje ukazywać będą zróżnicowanie ekonomiczne ludności wiejskiej, warsztaty wiejskich rzemieślników, a także otworzą inną przestrzeń ekspozycyjną, nastawioną na odbiorcę jako uczestnika żywej tradycji. Wybrane zagrody mają być zaadoptowane jako przestrzeń nie tylko ekspozycyjna, ale także warsztatowo–edukacyjna” – dodała Turek.
Planowana do odtworzenia architektura ukazywać będzie też różnorodne rozwiązania konstrukcyjne z zastosowaniem różnych materiałów budowlanych, jak drewno, kamień czy glina. „Uważamy, że jako Muzeum Wsi Mazowieckiej mamy w obowiązku zachować relikty przeszłości naszego regionu by przekazać je następnym pokoleniom” – zaznaczyła m.in. kierownik działu etnograficznego sierpeckiej placówki.
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu działa od lat 70. XX wieku. Obecnie zajmuje ono obszar ok. 60 ha, gdzie znajduje się m.in. kilkanaście zagród z przełomu XIX i XX wieku oraz inne zabytkowe budynki, takie jak kościół, kuźnia czy karczma. Najstarszy z prezentowanych tam obiektów to chałupa drobno szlachecka z Rzeszotar-Zawad, pochodząca z 1840 r.
W plenerach i wnętrzach wiejskich zagród sierpeckiego Muzeum Wsi Mazowieckiej powstawały znane produkcje filmowe - „Ogniem i Mieczem”, „Szwadron”, „Pan Tadeusz” oraz „Historia Roja, czyli w ziemi lepiej słychać”. (PAP)
mb/ agz/
