Cerkiew św. Jana Klimaka w Warszawie i otaczający ją cmentarz. Fot. PAP/M. Marek
Wierni Kościoła prawosławnego w Polsce odwiedzają w sobotę cmentarze, w cerkwiach odprawiane są liturgie i modlitwy za zmarłych. W ten dzień przypada bowiem tzw. rodzicielska sobota – tradycyjny w prawosławiu czas wspominania tych, którzy odeszli.
Duchowni podkreślają, że cerkiewnosłowiańskie określenie sobota "rodzicielska" mówi nie tyle o modlitwie za rodziców, lecz za wszystkich zmarłych przodków. To dzień zwany też przez wiernych sobotą "dymitriewską" – ta nazwa bierze się stąd, że rokrocznie jest to ostatnia sobota przed dniem św. Dymitra, obchodzonym w Cerkwi zawsze 8 listopada.
W tym roku wypada ona 5 listopada, ale np. trzy lata temu był to 2 listopada, czyli w katolickie Zaduszki, a osiem lat temu sobota dymitriewska wypadła 1 listopada, czyli w katolicki dzień Wszystkich Świętych.
Początkowo sobota ta była dniem modlitw za poległych żołnierzy, z czasem przyjęła się tradycja – utrzymująca się do dziś – odprawiania modlitw za wszystkich zmarłych. W cerkwiach odbywają się wówczas modlitwy za tych, co odeszli (panichidy), a w trakcie liturgii czytane są fragmenty Pisma Świętego nawiązujące do śmierci i życia przyszłego.
Duchowni podkreślają, że w tradycji prawosławnej podstawą jest właśnie modlitwa za zmarłych w trakcie liturgii w cerkwi i nie zastąpią tego kwiaty i znicze na cmentarzu. Wielu wiernych groby bliskich odwiedzało też 1 listopada, korzystając z dnia wolnego od pracy.
Uroczystość Wszystkich Świętych, przypadająca w Kościele katolickim 1 listopada, obchodzona jest jednak w prawosławiu w innym terminie - w pierwszą niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego (zwanym Pięćdziesiątnicą). To święto ruchome, zależne od daty Wielkanocy. W tym roku wypadło 19 czerwca.
W tradycji prawosławnej jest przynajmniej kilka dni w roku, w których wierni Cerkwi odwiedzają groby bliskich i szczególnie modlą się za zmarłych. Najważniejszym czasem na ich wspominanie jest okres paschalny, po Wielkiej Nocy. Duchowni podkreślają, że wierni spieszą wówczas na groby bliskich, by podzielić się z nimi radosną nowiną o zmartwychwstaniu i nadzieją na życie wieczne.
W okresie paschalnym jest to przede wszystkim tzw. Radonica - wypadająca w drugi wtorek po Zmartwychwstaniu Pańskim. W tradycję listopadowego odwiedzania cmentarzy wpisuje się w kalendarzu liturgicznym Cerkwi właśnie tzw. sobota rodzicielska.
Przedstawiciele Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. osób. Według danych GUS - uznawanych jednak przez hierarchów za niemiarodajne - w poprzednim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Dane ze spisu z 2021 roku nie są jeszcze znane.
Przyjmuje się, że centrum prawosławia jest województwo podlaskie, bo to tam są największe w kraju skupiska wiernych Cerkwi.(PAP)
Autor: Robert Fiłończuk
rof/ mok/
