Kodeks supraski (Codex Suprasliensis). Fot. PAP/P. Kula
Historię powstania i odnalezienia Kodeksu Supraskiego, ale też czasy, w których ten cenny zabytek piśmiennictwa słowiańskiego powstawał - opisuje książka dla dzieci "Wędrująca Księga". W piątek w Białymstoku odbyła się promocja tego wydawnictwa, związanego z Rokiem Kodeksu Supraskiego w Podlaskiem.
2023 rok był w tym regionie Rokiem Kodeksu Supraskiego. Przypadły wówczas ważne rocznice związane z tym manuskryptem: tysiąclecie istnienia tego zabytku piśmiennictwa, jubileusz 500-lecia momentu, kiedy trafił do biblioteki klasztoru w Supraślu (Podlaskie) i 200-lecia jego odnalezienia w tym monasterze przez księdza prof. Michała Bobrowskiego z Uniwersytetu Wileńskiego.
W ramach obchodów m.in. udało się przetłumaczyć i wydać w języku polskim Kodeks (nad przekładem pracowało blisko 30 specjalistów), o jego historii i znaczeniu mówili naukowcy z kraju i zagranicy na konferencji naukowej, w trzech miejscach - Supraślu, Wólce Wygonowskiej (Podlaskie) i Białymstoku - stanęły kamienne pomniki w formie otwartej księgi kodeksu na postumencie.
W związku z tymi obchodami, ukazała się też książka dla najmłodszych "Wędrująca Księga", której promocja odbyła się w piątek w Książnicy Podlaskiej w Białymstoku. Autorką jest Aneta Prymaka-Oniszk, w konsultacji z prof. Aleksandrem Naumowem i ks. Jarosławem Jóźwikiem.
Bogato ilustrowana publikacja (za ilustracje i kaligrafię odpowiadała prof. Małgorzata Dmitruk, za projekt graficzny i skład - prof. Ryszard Kajzer, oboje z ASP w Warszawie), sfinansowana z budżetu samorządu województwa podlaskiego, na razie ukazała się w limitowanym nakładzie 350 egzemplarzy i nie można jej kupić.
Kodeks Matyldy z XI w. na wystawie "Chrzest - św. Wojciech - Polska. Dziedzictwo średniowiecznego Gniezna"
Dodruk, planowany na maj, będzie już większy i dostępny dla szerszego grona odbiorców. „Wędrująca Księga” jest też nominowana w kategorii książek dla dzieci i młodzieży konkursu na najpiękniejsze polskie książki 2023 roku, w konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek.
„Chcieliśmy, żeby te trudne sprawy historyczno-naukowe zostały przekazane w dosyć prosty, ale ciekawy sposób, z myślą o najmłodszych. Książka jest przeznaczona dla uczniów klas III-VI, ale myślę, że jest bardzo interesująca również dla osób dorosłych” – powiedział PAP ks. Jarosław Jóźwik, kanclerz Akademii Supraskiej i koordynator obchodów Roku Kodeksu Supraskiego.
Fabuła książki zaczyna się nie od momentu powstania Kodeksu Supraskiego, ale od odnalezienia w Stanach Zjednoczonych jego części; polska część kodeksu, wywieziona do Niemiec w latach II wojny światowej, odnalazła się bowiem w 1962 roku w USA, a sześć lat później trafiła do kraju. Zanim ją odnaleziono, wiele wskazywało na to, że została utracona bezpowrotnie.
„Chcieliśmy pokazać taką wielką podróż Kodeksu Supraskiego” – powiedział ks. Jóźwik. Dodał, że książka przypomina okoliczności i czasy powstania manuskryptu, jego drogę z Bułgarii do Supraśla, ale też np. można się z niej dowiedzieć, jak powstawał alfabet starocerkiewno-, a potem cerkiewnosłowiański, a nawet jak powstawał pergamin, na którego kartach Kodeks zapisano.
Kodeks Supraski opisywany jest jako największy objętościowo zachowany pomnik cyrylicy z X w., tzw. presławskiej szkoły piśmienniczej (literackiej) z Bułgarii. Zaliczany jest do najstarszych i najcenniejszych na świecie zabytków języka i piśmiennictwa słowiańskiego. Jest też nieocenionym źródłem do badań nad językiem starocerkiewno-słowiańskim.
Kodeks napisany jest cyrylicą. Zawiera 27 żywotów świętych i 22 nauki ojców Kościoła przeznaczonych na marzec, a także jedną modlitwę. Nie wiadomo, w jakich okolicznościach opuścił Bułgarię. Jedna z wersji mówi o podarowaniu kodeksu klasztorowi supraskiemu w XVI w. przez fundatora monasteru Aleksandra Chodkiewicza.
Księga ma 285 kart – 151 z nich jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Część druga, licząca 118 kart - w Bibliotece Uniwersytetu w Lublanie w Słowenii, a 16 kart – w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu.(PAP)
Autor: Robert Fiłończuk
rof/ aszw/ dki/
