Anna Bilińska (1854–1893), „Autoportret niedokończony”; 1892 r., olej, płótno; Muzeum Narodowe w Warszawie. Fot. Piotr Ligier, Muzeum Narodowe w Warszawie. Źródło: materiały prasowe Muzeum Narodowego w Warszawie
Obrazy Anny Bilińskiej (1854–1893), jednej z najważniejszych polskich malarek XIX wieku i pierwszej, która osiągnęła międzynarodową sławę, prezentowane są w warszawskim Muzeum Narodowym. Wernisaż odbędzie się w piątek, od 26 czerwca ekspozycja dostępna dla publiczności.
„Anna Bilińska żyła 39 lat. Tworzyła krótko, niewiele ponad 20 lat, ale pozostawiła ogromne zbiory dzieł. Energia, siła, talent biją z jej obrazów” - mówiła podczas piątkowej konferencji w Muzeum Narodowym Renata Higersberger, która wraz z Agnieszką Bagińską jest kuratorką ekspozycji. "Wystawa opowiada o talencie, determinacji, ciężkiej pracy i życiu artystki” – dodaje.
Twórczość Bilińskiej była prezentowana na najważniejszych europejskich wystawach i doceniania przez krytyków sztuki z wielu krajów. W Polsce, choć znana przez historyków sztuki, muzealników, kolekcjonerów, w powszechnej świadomości jest mało obecna.
Celem wystawy jest – jak zapewnia kuratorka - zwrócenie uwagi na bogatą twórczość artystki: mistrzowskie portrety i pełne urody pejzaże. „Bilińska to perła schowana w historii” – powiedziała PAP Renat Higersberger.
W Muzeum Narodowym zaprezentowano blisko 120 obrazów olejnych, akwareli, pasteli i rysunków. „Dla tej artystki historia otwiera się na nowo” – powiedział prof. Łukasz Gaweł, dyrektor MNW. "Wystawa jest przepiękna. Artystka najgodniejsza znalazła się w najgodniejszym miejscu” - dodał.
Ekspozycja skomponowana według klucza chronologicznego ukazuje przebieg kariery artystycznej Bilińskiej, od pierwszych prób malarskich w Warszawie, m.in. w szkole Wojciecha Gersona, poprzez naukę w paryskiej Academie Julian po udział artystki w najważniejszych międzynarodowych wystawach sztuki, np. Salonach Paryskich.
Jednym z najważniejszych obrazów w biografii artystycznej Anny Bilińskiej jest „Autoportret”.
„+Autoportret” to rzeczywiście jej dzieło emblematyczne – powiedziała PAP Renata Higersberger. "Ten obraz przyniósł jej sukces, dzięki niemu weszła na salony, zdobyła kilka nagród, m.in. Medal III klasy na Salonie Paryskim w roku 1887, Srebrny Medal na wystawie międzynarodowej w roku 1889 r. Dzięki +Autoportretowi+, który wystawiała kilkanaście razy, dała się poznać jako wybitna portrecistka. I tak zaczęła się jej kariera”.
Kariery kobiet-malarek w tamtych czasach, gdy profesjonalne zajmowanie się malarstwem lub rzeźbą było zarezerwowane niemalże wyłącznie dla mężczyzn, wymagały od artystek ogromnej determinacji i ciężkiej pracy.
O tej niełatwej drodze opowiada wystawa. Bilińska, po podróży do Włoch, gdy zdecydowanie wybrała malarstwo, postanowiła udać się na studia do Francji. Do Paryża wyjechała w 1882 r. i prawie całe życie tam spędziła.
„Jednak, nawet w nowoczesnym Paryżu – zaznacza kuratorka - kobiety nie mogły podejmować studiów artystycznych w uczelniach innych niż prywatne. Bilińska zatem rozpoczęła naukę w Prywatnej Academie Julian, w której przebieg nauki był zbliżony do wykładów w najsłynniejszej akademii Beaux Arts”.Jedna z sal ekspozycyjnych na wystawie w MNW jest rekonstrukcją malarskiej pracowni. Znalazły się w niej oryginalne sztalugi, taborety, gipsy oraz przedmioty, które na wystawę zostały wypożyczone z Paryża, z ostatniej siedziby Academie Julian. Ważnymi elementami rekonstrukcji, autorstwa wybitnej scenografki Barbary Hanickiej, są prace uczennic Academie Julian, które na wystawie towarzyszą dziełom Bilińskiej.
Wystawa w MNW ukazuje Annę Bilińską jako wybitną portrecistkę i mistrzynię pastelu. Tworzyła ona portrety w nurcie zakademizowanego realizmu, charakterystycznego dla malarstwa portretowego drugiej połowy XIX wieku. Klasycznym przykładem tego nurtu jest wielkoformatowy, przepiękny, pełen ekspresji i znakomicie skomponowany portret rzeźbiarza George’a Greya Barnarda, który na wystawę przyjechał aż z amerykańskiego stanu Pensylwania.
Artystka operowała znakomitym warsztatem: precyzyjnym rysunkiem, wyważonym użyciem koloru i światła. Poza portretem zajmowała się także malarstwem pejzażowym, tworzyła m.in. widoki morskie.
Jak zaznacza kuratorka, malarka sprawnie posługiwała się też techniką pastelu, która po 1888 roku zaczęła dominować w jej twórczości. Pastele Bilińskiej, malowane najczęściej na płótnie, zaskakiwały intensywnością barw i efektami światłocieniowymi do tego stopnia, że krytycy porównywali je do obrazów olejnych.
Pejzaże malowała w ciągu trzech lat od 1889 r. do 1891 r. podczas wakacji spędzanych nad zatoką Biskajską albo w Bretanii, Normandii. Na wielu obrazach widać urwiste brzegi, morze, bezkres horyzontu.
Na wystawie znalazły się dzieła do tej pory nieznane, pochodzące z polskich i zagranicznych muzeów oraz z kolekcji prywatnych, m.in. z Victoria and Albert Gallery w Bath, Musée d’art moderne et contemporain de Saint-Étienne Metropole, Göteborgs konstmuseum, State Museum of Pennsylvania oraz Musikinstrumenten-Museum w Berlinie.
Wystawę wzbogacają archiwalne fotografie i pamiątki po artystce. Większość prezentowanych obiektów pochodzi ze zbiorów MNW, które przechowuje największą kolekcję dzieł Bilińskiej.
Wystawie towarzyszy katalog dzieł wszystkich Anny Bilińskiej. Jest on jednym z efektów kilkuletniego programu badawczego dotyczącego twórczości Anny Bilińskiej.
Wystawa „Artystka. Anna Bilińska 1854–1893” objęta jest Patronatem Ambasadora Francji w Polsce Frederica Billet. Ekspozycja czynna będzie od 26 czerwca do 10 października 2021 r. (PAP)
Anna Bernat
abe/ dki/
