Prezydent Europejskiego Forum Nauczania Religii w Szkołach, przewodniczący Stowarzyszenia Katechetyków Polskich ks. prof. dr hab. Roman Buchta podczas konferencji prasowej o nauczaniu religii w szkole w Sekretariacie Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie. Fot. PAP/A. Zawada
Religia w szkołach nauczana jest w 23 krajach UE, z tego w 8 państwach lekcje z niej są obowiązkowe, a w 15 dobrowolne - powiedział ks. prof. Roman Buchta z Uniwersytetu Śląskiego. Dodał, że tylko w czterech państwach UE - Bułgarii, Francji, Słowenii i Luksemburgu - lekcje religii prowadzą związki wyznaniowe poza szkołą.
"Zdecydowana większość państw Unii Europejskiej traktuje nauczanie religii jako niezbędny element systemu edukacji" - zaznaczył prezydent Europejskiego Forum Nauczania Religii w Szkołach i przewodniczący Stowarzyszenia Katechetyków Polskich, ks. prof. dr hab. Roman Buchta w czasie czwartkowej konferencji w siedzibie Episkopatu Polski.
Poinformował, że "religia nauczana jest w 23 krajach UE, z czego w 8 udział w szkolnych lekcjach religii jest obowiązkowy (Austria, Cypr, Dania, Finlandia, Grecja, Malta, większość niemieckich landów i Szwecja), zaś w 15 krajach jest dobrowolny (fakultatywny). Są to: Belgia, Chorwacja, Czechy, Estonia, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Łotwa, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Węgry i Włochy" - powiedział ks. prof. Buchta. "Tylko w czterech państwach UE: Bułgarii, Francji, Słowenii i Luksemburgu - nauczana jest przez związki wyznaniowe poza szkołą" - dodał.
Zwrócił uwagę, że "we wszystkich krajach, gdzie nauczanie religii obecne jest w publicznym systemie oświaty, zarówno w formie obowiązkowej, jak i dobrowolnej - jest ona finansowana ze środków publicznych - państwowych i samorządowych". Jak zaznaczył, "nauczanie religii traktowane są na tych samych zasadach, co nauczanie innych przedmiotów".
Powiedział, że szkolne nauczanie religii posiada zaplecze naukowe. Jako przykład wymienił Europejskie Forum dla Edukacji Religijnej w Szkołach (EuFRES), które jest niezależnym gremium pedagogiczno-religijnych badań oraz wymiany doświadczeń w obszarze szkolnego nauczania religii.
Ks. prof. dr hab. Paweł Mąkosa, z katedry Katechetyki Integralnej Instytutu Nauk Teologicznych Wydziału Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, zwrócił uwagę na wychowawczy wymiar lekcji religii.
"Pomagają one młodym ludziom w uzyskaniu odpowiedzi na najbardziej istotne pytania dotyczące sensu życia, przeznaczenia, życiowego powołania. Wprost mówimy na nich także o problemach dotykających młodych ludzi taki jak: depresja, samookaleczenia, próby samobójcze czy rozwiązywanie konfliktów. Lekcje religii stawiają sobie także za cel, aby uczniowie mieli szansę poznania siebie, otaczającego ich świata, aby odkryli piękno życia" - wymienił ks. prof. Mąkosa.
Dodał, że lekcje religii służą również "budowaniu postawy braterstwa, dialogu i współpracy w oparciu np. o encyklikę papieża Franciszka z 3 października 2020 r. +Fratelli tutti+".
Zwrócił uwagę, że na lekcjach religii mówi się także bardzo wiele o budowaniu postaw społecznych. Jako przykład wskazał kwestię płacenia podatków, udziału w wyborach czy potencjalnej obrony ojczyzny. "Podejmowane są również kwestie ekologii w tym m.in. o obowiązku segregacji śmierci, szanowania jedzenia czy oszczędzania wody".
Profesor KUL podniósł również kwestię kulturowej wartości lekcji religii. "Nie da się żyć w Europie bez zrozumienia chrześcijaństwa i jego wpływu na architekturę, sztukę, malarstwo i literaturę" - zaznaczył ks. prof. Mąkosa.
Dr Aneta Rayzacher-Majewska, konsultor Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski z UKSW zapewniła, że nauczyciele lekcji religii posiadają wykształcenie merytoryczne, psychologiczno-pedagogiczne i dydaktyczne. Już na poziomie ministerialnym realizują ministerialny standard kształcenia nauczycieli. Zaznaczyła, że także w dalszej pracy rozwijają swoje umiejętności i kompetencje na tych samych zasadach, co nauczyciele innych przedmiotów.
W szkołach podstawowych najwyższa frekwencja uczniów uczestniczących w lekcjach religii sięga nawet 99 proc. zaś najniższa nie spada poniżej 70 proc. W przypadku liceów, najwyższa sięga 90-91 proc. a najniższa 34-36 proc. - powiedział ks. prof. Piotr Tomasik, konsultor Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski.
Zwrócił uwagę, że "w technikach przeważnie jest więcej uczniów uczestniczących w lekcjach religii niż w liceach". "W szkołach branżowych te liczby też są nieco wyższe niż w liceum, ale tam dużo zależy do tego, czy program przewiduje dwa czy trzy dni zajęć" – wyjaśnił.
Zgodnie z danymi Instytutu Statystyki Kościoła katolickiego w roku szkolnym 2021/22 na lekcje religii we wszystkich typach placówek edukacyjnych uczęszczało 82 proc. uczniów, co stanowi spadek o 3,3 punktu procentowego w porównaniu z rokiem poprzednim. Najwyższy odsetek uczniów uczęszczających na lekcje religii w szkole zanotowano w diecezjach: tarnowskiej (97 proc.), przemyskiej (97 proc.) i rzeszowskiej (96 proc.), najniższy w archidiecezji wrocławskiej (63 proc.) i w warszawskiej (66 proc.). (PAP)
Autor: Magdalena Gronek
mgw/ mir/
