Stanisław Małachowski. Źródło: Wikimedia Commons
We wrześniu przed głównym wejściem do Liceum Ogólnokształcącego im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku stanie pomnik patrona szkoły. Jego odsłonięcie odbędzie się w 100. rocznicę nadania placówce obecnej nazwy. Gotowa jest rzeźba, która posłuży do odlania pomnika w brązie.
„Małachowianka”, bo tak nazywane jest wśród uczniów i absolwentów obecne płockie Liceum Ogólnokształcącego im. Marszałka Stanisława Małachowskiego, to najstarsza polska szkoła i jedna z najstarszych w Europie, istniejąca nieprzerwanie w tym samym miejscu od 1180 r. Inicjatorami upamiętnienia w formie pomnika obecnego patrona „Małachowianki”, ustanowionego w 1921 r., są absolwenci szkoły z jednej klasy, którzy egzamin dojrzałości zdawali w 1963 r.
Rzeźba przedstawiająca Stanisława Małachowskiego, który w dłoni uniesionej ręki trzyma Konstytucję 3 Maja, a drugą rękę opiera na lasce marszałkowskiej, stanie przed głównym wejściem do szkoły, nad którym widnieje napis: „Alma Mater Plocensis”. Na cokole pomnika znajdą się m.in. inskrypcje: „Stanisław Dzierżykraj Nałęcz hrabia Małachowski 1736-1809 - Marszałek Sejmu Wielkiego, Współtwórca Konstytucji 3 Maja” oraz „W setną rocznicę nadania szkole im. Marszałka Stanisława Małachowskiego - Prezydent i Mieszkańcy Miasta Płocka, Małachowiacy i Przyjaciele”.
„Rzeźba trafiła już do odlewni. Planujemy odsłonięcie pomnika we wrześniu, dokładnie w setną rocznicę nadania naszej szkole imienia marszałka Stanisława Małachowskiego” – powiedział PAP prof. Lech Chyczewski, rektor Wyższej Szkoły Medycznej w Białymstoku, absolwent „Małachowianki” z 1963 r. i prezes powołanego przez rówieśników z czasów szkolnych Towarzystwa Budowy Pomnika Marszałka Stanisława Małachowskiego.
Jak podkreślił prof. Chyczewski, aby powstał pomnik patrona „Małachowianki”, jeszcze w 2019 r. zorganizowano zbiórkę funduszy wśród absolwentów, jednak projektu nie udałoby się zrealizować, gdyby nie wsparcie prezydenta Płocka Andrzeja Nowakowskiego. „Pomnik marszałka Stanisława Małachowskiego stanie przed głównym wejściem do szkoły, obecnie znajdującym się w nowym jej skrzydle, i będzie jednym z ważnych obiektów na ścieżce historycznej miasta” – powiedział prof. Chyczewski.
Dodał, iż twórcą projektu i modelu pomnika jest rzeźbiarz Marek Zalewski z Ciechanowa, m.in. autor innych płockich pomników, w tym pochodzącej z tego miasta Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej - aktorki, wieloletniej dyrektor Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”.
Prof. Chyczewski zapowiedział, że w pobliżu pomnika patrona „Małachowianki” stanie multimedialny kiosk, w którym będzie można znaleźć m.in. informacje o najstarszej polskiej szkole, a jubileuszowej uroczystości odsłonięcia towarzyszyć będzie publikacja monografii poświęconej marszałkowski Stanisławowi Małachowskiemu, autorstwa prof. Adama Dobrońskiego, historyka, związanego z Uniwersytetem w Białymstoku – publikacja ukaże się dzięki wsparciu samorządu Mazowsza. Z okazji jubileuszu wybity zostanie także pamiątkowy medal z wizerunkiem marszałka Stanisława Małachowskiego.
Jak wspomniał prof. Chyczewski, pomysł upamiętnienia patrona „Małachowianki” zrodził się podczas jednego ze spotkań kolegów z jego dawnej klasy tej szkoły, gdy jeden z nich, Jan Koskowski, zwrócił uwagę, że dokładnie 25 września 2021 r. przypadać będzie setna rocznica nadania szkole obecnego imienia. W projekt włączyło się wiele osób, dawnych uczniów szkoły, jak np. Zbigniew Radzikowski, informatyk, mieszkający obecnie w Kanadzie, który jest także członkiem zarządu Towarzystwa Budowy Pomnika Marszałka Stanisława Małachowskiego.
„To grono tych ludzi, absolwentów, ich wielkie zaangażowanie, doprowadziło do tego, że realizacja projektu, ważnego dla naszej szkoły, dla Płocka, ale nie tylko, bo przecież to najstarsza szkoła w Polsce, okazała się możliwa. Znaleźliśmy przy tym wsparcie i życzliwość wielu innych osób” – podkreślił prof. Chyczewski.
W komitecie honorowym budowy pomnika marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku znaleźli się m.in. prezydent miasta Andrzej Nowakowski, marszałek Mazowsza Adam Struzik, biskup płocki Piotr Libera, a także dyrektor „Małachowianki” Katarzyna Góralska oraz jako zasłużony absolwent szkoły ks. prof. Wojciech Góralski, znawca prawa kanonicznego, wykładowca Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, w 1993 r. jeden z negocjatorów Konkordatu.
W dokumencie organizacyjnym z września 1921 r. ówczesny minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego Antoni Ponikowski napisał m.in.: „Na mocy aktu z dnia 11 czerwca 1921 r. Państwo Polskie objęło w ponowne posiadanie istniejącą od siedmiu stuleci w mieście Płocku szkołę średnią męską, która w latach wielkiej wojny światowej pozostawała pod opieką miejscowego Koła Polskiej Macierzy Szkolnej. Niniejszym uznaję tę szkołę za państwową i nadaję jej miano: Gimnazjum Państwowe imienia Marszałka Stanisława Małachowskiego”.
I dodał dalej: „Niechże czcigodna postać +polskiego Arystydesa+ opromieniona aureolą Wielkiego Sejmu i Konstytucji Majowej, stanie się dla młodzieży polskiej wychowującej się w sędziwych murach prastarej uczelni, wzorem prawości i czystości duszy i czynów, cnoty obywatelskiej oraz zawsze chętnej gotowości do służenia Ojczyźnie”.
W obecnym Liceum Ogólnokształcącym im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku zachowały się najstarsze budynki szkoły, fundamenty wczesnośredniowiecznej kolegiaty św. Michała, przy której szkoła została ufundowana, XV-wieczna wieża i XVII-wieczny budynek ówczesnego Kolegium Jezuickiego.
W przeszłości wykładowcami szkoły byli m.in.: profesor retoryki św. Andrzej Bobola (ok. 1591-1657) i Wojciech Szweykowski (1773-1838) - pierwszy rektor Uniwersytetu Warszawskiego. W szkole uczyli się natomiast: nauczyciel dzieci Adama Mickiewicza - Hieronim Napoleon Bońkowski (1807-86); ogłoszony błogosławionym Honorat Koźmiński (1829-1916); prezydent II RP i profesor Politechniki Lwowskiej Ignacy Mościcki (1867-1946); uczestnik bitwy o Anglię, dowódca polskiego skrzydła i słynnego Dywizjonu 303 płk Jan Zumbach (1915-86), podróżnik Tony Halik (1921-98), a także pierwszy premier III RP Tadeusz Mazowiecki (1927-2013). (PAP)
mb/ pat/
