Trybunał Konstytucyjny orzekł we wtorek, że przepis ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, w którym nie uwzględniono wśród uprawnionych do świadczenia psychologów zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, jest zgodny z Konstytucją.
Chodzi o przepis ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, zgodnie z którym o świadczenia ubiegać się mogą nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w publicznych i niepublicznych przedszkolach, szkołach publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych oraz w publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego.
Skargę do Trybunału Konstytucyjnego złożyła osoba prywatna. W ocenie osoby skarżącej, przepis nie uwzględnia psychologów zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych.
W uzasadnieniu skargi powołała się na przepisy Konstytucji: art. 32, ust.1 mówiący o tym, że wszyscy są równi wobec prawa i mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, oraz art. 67 ust. 1, w którym jest zapisane, że "obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego".
W ocenie skarżącej wyodrębnienie dwóch kategorii nauczycieli psychologów, zatrudnionych w szkołach i tych, którzy wykonują te same obowiązki w poradniach psychologiczno-pedagogicznych nie ma żadnego uzasadnienia. "Cechą relewantną, która łączy te dwie kategorie nauczycieli w świetle uprawnienia do świadczenia kompensacyjnego jest charakter pracy, a nie miejsce zatrudnienia" - czytamy w uzasadnieniu skargi.
W uzasadnieniu wyroku Trybunał uznał, że nauczycielskie świadczenia kompensacyjne nie należą do istoty prawa do zabezpieczenia społecznego, o którym mowa w art. 67 ust. 1 Konstytucji. Zwrócono także uwagę, że ustawodawca zdecydował, że świadczenia mają charakter przejściowy i są finansowanie bezpośrednio z budżetu państwa, a nie z odrębnego funduszu, co - w ocenie Trybunału - "może wskazywać, że nie są to świadczenia o charakterze ubezpieczeniowym. Wyjątkowy charakter świadczeń kompensacyjnych przemawia za ścisłą wykładnią przepisów uprawniających do ich nabycia".
"Świadczenie to jest formą przywileju, kompensatą likwidacji możliwości przejścia przez nauczycieli na emeryturę bez względu na wiek. Ustawodawca mógł zatem przyjąć, że nie wszyscy, którzy z tego przywileju korzystali zostaną objęci kolejną wyjątkową regulacją o charakterze przywileju" - podkreślono.
Trybunał zwrócił również uwagę, że istotnymi cechami osób, którym przysługują świadczenia kompensacyjne, są: posiadanie statusu nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego oraz wykonywanie pracy w placówkach oświatowych. W ocenie Trybunału, działania poradni mają charakter wspierający i wspomagający względem podstawowych zadań edukacyjnych.
W ocenie TK, ze względu na specyfikę miejsca zatrudnienia, zasadne było objęcie ustawą o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych "innych pracowników pedagogicznych", w tym psychologów, zatrudnionych w placówkach oświatowych. "Praca psychologów w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, co do zasady, nie odpowiada tej specyfice. Nawet jeśli w pojedynczych wypadkach praca psychologów pracujących w poradniach psychologiczno-pedagogicznych i w szkołach byłaby identyczna, to nie zmienia to prawidłowości przyjętego rozróżnienia na poziomie generalnym" - czytamy w uzasadnieniu.
Trybunał wskazał, że przyznając świadczenie spoza systemu ubezpieczeń społecznych, ustawodawca mógł ograniczyć kategorię podmiotów uprawnionych przez wskazanie dodatkowego kryterium. Podkreślono także, że istnieje racjonalny związek pomiędzy celem ustawy a kryterium miejsca zatrudnienia, jeśli w miejscu tym występują specyficzne warunki pracy.
Trybunału uznał, że miejsce zatrudnienia jest istotnym kryterium potrzebnym do wyodrębnienia kategorii podmiotów uprawnionych do świadczenia kompensacyjnego. Tym samym utrzymał stanowisko Trybunału wyrażony w wyroku z 4 czerwca 2013 r.
Trybunał uznał również, że różne potraktowanie nauczycieli zatrudnionych w placówkach oświatowych oraz tych zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych "nie stanowi naruszenia zasady równości".
Zgodnie z obowiązującą od 2009 r. ustawą o świadczeniach kompensacyjnych, świadczenie takie może być przyznawane nauczycielom, którzy osiągnęli 30-letni staż pracy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej i pracują na co najmniej jedną drugą etatu. Wiek uprawniający do świadczenia ma wzrastać w latach 2014-2032 począwszy od 55. roku życia, aż do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Wysokość nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego jest taka sama jak emerytury pomostowej. (PAP)
autor: Paweł Dembowski
pd/ dsr/
