Wielokulturowe – żydowskie, prawosławne, katolickie – tradycje Szczebrzeszyna (Lubelskie) przypomnieć mają Dni Kultur, które w piątek rozpoczną się w miasteczku. Na ich program złożą się koncerty, wykłady, promocje wydawnictw oraz nabożeństwa.
Organizatorzy zaproszą mieszkańców i turystów do zabytkowych świątyń trzech religii – synagogi, kościoła i cerkwi.
„Kilka lat temu w Szczebrzeszynie zakończyły się gruntowne remonty synagogi i cerkwi, zaniedbywanych przez dziesiątki lat. Wtedy zrodził się pomysł zorganizowania imprezy, która przypomni, że miasteczko zamieszkiwała niegdyś społeczność złożona z wielu narodowości, z których każda miała swoją kulturę” - powiedział PAP dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Szczebrzeszynie, Sławomir Kalita.
Dni Kultur rozpoczną się w piątek w synagodze. Zaplanowano wykład poświęcony Jankielowi Grojserowi, który był ostatnim Żydem mieszkającym w Szczebrzeszynie. Grojser podczas II wojny światowej był żołnierzem, brał udział w walkach pod Monte Cassino, a po wojnie wrócił do Szczebrzeszyna i prowadził tam sklep. Zmarł w 1970 r. „Pozostał w pamięci wielu starszych mieszkańców Szczebrzeszyna, którzy widywali go, jak rozwoził lemoniadę” – powiedział Kalita.
Dni Kultur rozpoczną się w piątek w synagodze. Zaplanowano wykład poświęcony Jankielowi Grojserowi, który był ostatnim Żydem mieszkającym w Szczebrzeszynie. Grojser podczas II wojny światowej był żołnierzem, brał udział w walkach pod Monte Cassino, a po wojnie wrócił do Szczebrzeszyna i prowadził tam sklep. Zmarł w 1970 r.
W synagodze odbędzie się też promocja wydawnictw poświęconych Żydom mieszkającym niegdyś w Szczebrzeszynie oraz prawosławnym i unickim mieszkańcom Zamojszczyzny. Odbędzie się też koncert muzyki klezmerskiej.
W sobotę w kościele katolickim odprawione zostanie nabożeństwo i wystąpi chór z domu pomocy społecznej dla niewidomych kobiet w Żułowie. W niedzielę w cerkwi odprawione zostanie nabożeństwo oraz odbędzie się koncert zespołu muzyki cerkiewnej działającego przy katedrze prawosławnej w Lublinie.
Szczebrzeszyn, położony w pobliżu Zamościa, do II wojny światowej wchodził w skład wielkiego latyfundium rodziny Zamoyskich - Ordynacji Zamojskiej. Żydzi osiedlali się tu od XV w., a na początku wieku XX stanowili niemal połowę mieszkańców 8-tysięcznego miasteczka. Kilka procent ludności w miasteczku wyznawało prawosławie, a resztę stanowili katolicy.
W 1942 r. Niemcy rozstrzelali ok. 3-4 tys. Żydów ze Szczebrzeszyna i okolic na miejscowym kirkucie, innych deportowali do obozu zagłady w Bełżcu. Spalili XVII-wieczną synagogę.
Synagogę odbudowano na przełomie lat 50. i 60. ubiegłego wieku. Wewnątrz zachował się kamienny aron ha-kodesz, oprawa szafy ołtarzowej służącej do przechowywania zwojów Tory. W odnowionej synagodze mieści się obecnie dom kultury.
Cerkiew zbudowano w Szczebrzeszynie w XVI w., na fundamentach starszej, z XII w. To najstarsza użytkowana świątynia prawosławna w Polsce. Przez pewien czas służyła jako świątynia unicka. W latach 2009-2010 prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska przeprowadziła jej gruntowny remont. Konserwacji poddano malowidła ścienne z XVII-XIX w., zrekonstruowano ikonostas. Nabożeństwa są tu obecnie odprawiane nieregularnie. „W samym miasteczku nie ma obecnie wyznawców prawosławia, w nabożeństwach uczestniczą wierni z okolic, m.in. z Radecznicy, Zwierzyńca, Nielisza” – powiedział PAP ks. Witold Charkiewicz, proboszcz parafii prawosławnej w Zamościu, której podlega cerkiew w Szczebrzeszynie.
Kościół św. Katarzyny w Szczebrzeszynie ufundowali Zamoyscy w pierwszej połowie XVII w., utrzymany jest w stylu renesansu lubelskiego. W przyległym klasztorze, budowanym dla franciszkanów, mieści się teraz szpital.
Obecnie Szczebrzeszyn liczy około 5,5 tys. mieszkańców, jest ośrodkiem turystycznym na Roztoczu. (PAP)
zam/ kop/ abe/
