Wystawą i aukcją poświęconą Janowi Matejce i jego uczniom DESA Unicum symbolicznie zamyka Rok Matejkowski na rynku sztuki, organizując 14 i 19 grudnia dwie sesje aukcji „Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie”.
W związku z 185. rocznicą urodzin Jana Matejki, 130. rocznicą jego śmierci oraz 125. rocznicą powstania pierwszego biograficznego muzeum na ziemiach polskich – Domu Jana Matejki w Krakowie, 2023 rok ogłoszono Rokiem Matejkowskim. Przez ostatnie miesiące w wielu muzeach i galeriach w całej Polsce odbywały się wydarzenia i ekspozycje poświęcone twórczości artysty.
„Zamykamy sezon wystawą sztuki dawnej. DESA Unicum zaprasza na wystawę, na której nie zabraknie zarówno prac Matejki, jak i jego uczniów: Jacka Malczewskiego, Jana Styki czy Maurycego Gottlieba i Włodzimierza Tetmajera” - poinformowała PAP Martyna Dałkowska, reprezentująca dom aukcyjny DESA Unicum.
„DESA Unicum na jednej z ostatnich wystaw przedaukcyjnych w tym roku prezentuje zbiór obrazów od początków romantyzmu, przez szkołę matejkowską i modernizm, aż do awangardy lat 30. ubiegłego wieku. „Tak szeroki przekrój nazwisk pozwala prześledzić wątki i motywy, które przewijały się w polskiej sztuce przez niemal 100 lat, a także zrozumieć, jak wielki wpływ miał na młodszych artystów Matejko. Centralne miejsce na wystawie zajmuje dzieło samego mistrza +Św. Stanisław karcący Bolesława Śmiałego+. To wielka rzadkość na rynku – prezentowany obraz znajduje się na co dzień w rękach prywatnych, więc możliwość obejrzenia go na żywo to duże wydarzenie” – mówi Michał Szarek, koordynator wystawy i ekspert DESA Unicum.
„Dawni mistrzowie, którzy obecnie dominują na polskim rynku aukcyjnym to Jan Matejko, Jacek Malczewski i Józef Brandt. W sprzedaży pojawiło się sporo ich wybitnych dzieł” - zaznaczył w wypowiedzi dla PAP Rafał Kamecki, ekspert rynku sztuki i szef portalu Artinfo.pl - Dwa najdrożej sprzedane obrazy Jana Matejki to: „ +Portret córki Heleny z krogulcem+, który uzyskał najwyższą cenę 15 mln 120 tys. zł na aukcji Polswiss Art 13 grudnia 2022 r., a wcześniej 6 czerwca 2020 r. obraz Jana Matejki +Portret prof. dra Karola Gilewskiego+ sprzedany został za 6 mln 962 tys. zł” - przypomniał Kamecki.
Obecnie DESA Unicum wystawia obraz Jana Matejki „ Św. Stanisław karcący Bolesława Śmiałego”. „Prezentowane dzieło Jana Matejki przez wiele dekad uchodziło za zaginione. +Św. Stanisław karcący Bolesława Śmiałego+ już wkrótce po stworzeniu został wystawiony w krakowskim Towarzystwie Sztuk Pięknych, a ostatni raz publicznie eksponowano go na wystawie sztuki polskiej w paryskim Grand Palais. Praca skupiła na sobie uwagę współczesnych jako dzieło o „wielkiej sile”. Matejko stworzył zespół rysunkowych szkiców koncepcyjnych do +św. Stanisława+, które obrazują proces pracy koncepcyjnej nad tą historyczną kompozycją. Wielokrotnie reprodukowane i wzmiankowane dzieło stanowi jeden z niewielu historycznych obrazów Jana Matejki pozostających do dziś w rękach prywatnych” - taki opis przeczytać można w katalogu wystawy i aukcji.
„W 1877, kiedy powstaje +Św. Stanisław karcący Bolesława Śmiałego+, Matejko jest już twórcą uznanym. Z podziwem europejskiej publiczności spotkały się jego wielkie dzieła historyczne, m.in. +Kazanie Skargi+, +Unia Lubelska+ czy +Batory pod Pskowem+. W 1873, zrezygnowawszy z posady w Pradze, obejmuje dyrektorstwo krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Historyczne malarstwo mistrza oddziałujące do tej pory na widzów wystaw, odtąd będzie emanować na licznych uczniów Matejki. Mimo życiowych rozterek, które w tym czasie napotyka (nieporozumienia z żoną Teodorą), artysta wyrasta na jednego z głównych twórców europejskiego historyzmu. Jako niemal 40-latek, w 1877 rozpoczął prace nad wielkim obrazem bitwy pod Grunwaldem. W tej najbardziej znanej kompozycji św. Stanisław, zgodnie z relacją Jana Długosza unosi się nad polem bitwy, wyłaniając się z kurzawy” - charakteryzują dzieło kuratorzy wystawy Michał Szarek i Kinga Szymańska. Jan Matejko jako dyrektor Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie miał ogromny wpływ na życie i twórczość wybitnych polskich artystów, takich jak Jacek Malczewski, Stanisław Wyspiański, Leon Wyczółkowski, Maurycy Gottlieb czy Jan Styka. Obrazy tych twórców eksponowane są na wystawie i będą licytowane podczas dwóch sesji aukcji.
Jan Styka był pomysłodawcą olbrzymiego przedsięwzięcia, jakim było stworzenie „Panoramy Racławickiej”. Najlepiej czuł się w tematyce historycznej i to te sceny stanowią dzisiaj trzon jego dorobku, co w dużym stopniu zawdzięcza właśnie Matejce. Na wystawie znalazł się obraz „Ofiara dla bogów”, będący dobrym przykładem wykorzystania tematyki mitologicznej w twórczości Styki. Maurycy Gottlieb przez kilka lat studiował w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie rozwinął swój oryginalny warsztat malarski, jednak po trzech latach, zafascynowany monumentalnym malarstwem Jana Matejki, przeniósł się do Krakowa. W klasie mistrza chciał łączyć patriotyczne wątki polsko-żydowskie, jednak w wyniku ataków na tle antysemickim musiał ponownie wyjechać za granicę. W 1879 r. został zaproszony przez samego Matejkę do powrotu do Krakowa, gdzie rozpoczął prace nad historycznym cyklem malarskim przedstawiającym dzieje Żydów w Polsce. Na wystawie w DESA Unicum prezentowane są dwa obrazy z ostatnich lat działalności artysty: „Sita, Natan i Sułtan" z cyklu „Natan Mędrzec" według dramatu Gottholda Ephraima Lessinga oraz „Portret młodej kobiety”.
Do najbardziej znanych absolwentów Szkoły Sztuk Pięknych, których prace podziwiać można w DESA Unicum, są Jacek Malczewski i Włodzimierz Tetmajer. Na wystawie znalazły się dwa obrazy tych młodopolskich artystów: Córka” Tetmajera i „Thanatos przed dworkiem” („Dworek rodzinny”) Malczewskiego. Młoda Polska była jedną z najbarwniejszych i najciekawszych epok w polskiej kulturze, a jej tradycja trwała stosunkowo długo. Jej echa odnajdujemy nawet jeszcze w okresie dwudziestolecia międzywojennego.
Na wystawie, oprócz dzieł tych wszystkich dobrze znanych artystów, będzie można też zobaczyć prace malarzy nieco zapomnianych, aczkolwiek wprost odwołujących się do historyzującej twórczości Matejki. Mowa tutaj o Zygmuncie Sokołowskim, Bronisławie Abramowiczu czy Konstantym Mańkowskim.
Grudniowa wystawa sztuki dawnej podzielona na dwie części – sesję I i II – „to mocna końcówka sezonu w DESA Unicum - zaznaczają organizatorzy wydarzenia. - Znalazło się na niej łącznie niemal 160 obrazów, które można sklasyfikować jako prace XIX-wieczne, młodopolskie, o charakterze modernistycznym, pochodzące z okresu dwudziestolecia międzywojennego, a także te wpisujące się w krąg École de Paris”.
Wystawa i aukcje „Sztuka dawna. Wiek XIX, Modernizm, Międzywojnie” odbędzie się w dniach 14 i 19 grudnia w salonie DESA Unicum w Warszawie. Najwyżej wyceniony został obraz Jana Matejki „Św. Stanisław karcący Bolesława Śmiałego”; estymacja wynosi 7mln - 9 mln zł. (PAP)
Autorka: Anna Bernat
abe/ mhr/
