Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynku Kościoła św. Piotra i Pawła, położonego przy ul. Nowogrodzkiej 51 w Warszawie - poifnormował we wtorek Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków Jakub Lewicki.
Lewicki poinformował, że do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego wpisał budynek Kościoła św. św. Piotra i Pawła, położony przy ul. Nowogrodzkiej 51 w Warszawie, wraz z ogrodzeniem posesji i fragmentem muru z reliktem d. kostnicy i stacjami Drogi Krzyżowej oraz historyczny teren dawnego Cmentarza Świętokrzyskiego i Parafii św. Barbary, z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe obiektu. Postępowanie przeprowadzone zostało na wniosek Archidiecezji Warszawskiej.
Jak przypomniano na stronie urzędu konserwatora, cmentarz Świętokrzyski wytyczono w 1781 roku, a do 1783 roku wzniesiono kaplicę przycmentarną pw. św. Barbary, zachowaną do dziś. Ograniczona obszarowo nekropolia na Koszykach osiągnęła w 1823 r. liczbę 100 tys. pochówków. W 1836 r. ostatecznie zakazano dalszego grzebania zmarłych. Opuszczone miejsce popadało w ruinę, w 1860 r. cmentarz likwidowano. Po ekshumacjach, część mogił przeniesiono w sąsiedztwo kaplicy św. Barbary a tablice wmontowano w mur, rozbierając stopniowo katakumby, teren zaś uporządkowano i obsadzono drzewami".
Podano, że powyższe działania dały początek założonej w 1866 r. parafii, z pierwszą siedzibą w wyremontowanej kaplicy św. Barbary i z nowo wybudowaną parterową plebanią na terenie przylegającym do ul. Nowogrodzkiej. W latach 1883-1886 wzniesiony został kościół pw. św. Piotra i Pawła. Równocześnie wybudowano wikariatkę (1884), a po 1886 roku stacje Drogi Krzyżowej przy murze cmentarnym i Mauzoleum Przeździeckich.
Do znaczących zniszczeń w obrębie zespołu doszło już we wrześniu 1939 r. w wyniku eksplozji amunicji zmagazynowanej na terenie przykościelnym. Do 1944 r. dokonano napraw uszkodzonych budynków. W grudniu 1944 r. kościół został wysadzony w powietrze, w wyniku czego uszkodzeniu uległ dach i wnętrze kaplicy, którą odnawiano etapami. Kościół parafialny odbudowano w latach 1946-1975. Jednocześnie dobudowa nowego skrzydła do dawnego Domu Akcji Katolickiej w latach 50. wymusiła przesunięcie granic założenia i likwidację północno-wschodniego narożnika posesji wraz ze stosunkowo dobrze zachowaną kaplicą Przeździeckich. W następstwie powyższych przekształceń w latach 1958-1959, po korekcie układu komunikacyjnego, odtworzono ogrodzenie posesji w nowym przebiegu wraz z rekompozycją części stacji Drogi Krzyżowej.
Obecna zmodernizowana forma kościoła św. św. Piotra i Pawła stanowi indywidualną kreację arch. Stanisława Marzyńskiego. Architekt projektując świątynię na nowo, utrzymał w dużym stopniu obrys ścian fundamentowych i fragmenty przyziemia, determinujące ogólną koncepcję rzutu i bryły, co stanowi o historycznej ciągłości budowli, nie tylko w sensie historycznym ale i architektonicznym.
Wcześniej Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru Aleję Zasłużonych Cmentarza Powązkowskiego oraz zespół dekoracji mozaikowych autorstwa Wojciecha Fangora, znajdujących się w podziemnej części dworca Warszawa-Śródmieście. (PAP)
Autor: Olga Łozińska
oloz/ wj/
