Instalacja na Rynku Głównym przygotowana z okazji przyznania Krakowowi tytułu Miasta Literatury UNESCO. Kraków, 23.10.2013. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Kraków świętuje 10-lecie otrzymania tytułu Miasta Literatury UNESCO – najważniejsze wydarzenia jubileuszowe odbędą się w październiku, jednak już teraz organizatorzy realizują okolicznościowe projekty, np. Księgarnie Odporne, wspierający kameralne księgarnie.
W 2013 r. Kraków był pierwszym miastem Europy Środkowo-Wschodniej i drugim po Reykjaviku nieanglojęzycznym, które zostało Miastem Literatury UNESCO.
"Ten tytuł to prestiż. Nie wiąże się z otrzymywaniem środków finansowych z Paryża (siedziba UNESCO-PAP), ale pomaga w zdobyciu funduszy na projekty literackie" – powiedziała PAP Urszula Chwalba, kuratorka programu Kraków Miasto Literatury UNESCO. Tytuł ten to też – jak dodała – odpowiedzialność, aby konsekwentnie wspierać środowisko literackie, zwłaszcza w czasach drogiego papieru, trudnej sytuacji małych księgarń. "Działania, jakie podejmujemy, służą m.in. promocji czytelnictwa. Ten tytuł ma mieć znaczenie przede wszystkim dla czytelników" – zaznaczyła koordynatorka.
Trzy lata po otrzymaniu tytułu miasto specjalną uchwałą wdrożyło program pod nazwą Kraków Miasto Literatury UNESCO (KMLU). Ma on integrować, wzmacniać podmioty działające w branży literatury – instytucje miejskie, wydawnictwa, księgarnie, pisarzy, redaktorów, wydawców, ilustratorów itd. "Program Kraków Miasto Literatury UNESCO to pionierskie działania w skali kraju. Dlatego stały się wzorem dla innych polskich miast chcących starać się o ten tytuł i zaangażowanych w kompleksowe wsparcie branży literackiej na swoim obszarze" – ocenił Robert Piaskowski, pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. kultury.
Miasto już świętuje 10-lecie, chociaż – jak zapowiedziała Urszula Chwalba – okrągła rocznica, a co za tym idzie główne obchody, przypadnie w październiku podczas 15. międzynarodowego festiwalu Conrada. "Będziemy wówczas wyjątkowo świętować. Szykujemy niespodziankę" – powiedziała.
W kwietniu rozpoczął się urodzinowy projekt fotograficzny "#winszujemy". Polega on na portretowaniu ludzi tworzących miasto literatury – pisarzy, wydawców, redaktorów, księgarzy, antykwariuszy, bibliotekarzy, przedstawicieli instytucji kulturowych i innych związanych ze środowiskiem literackim.
W niedzielę 23 kwietnia przypada Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich. Od tego dnia do 13 grudnia kameralne książnice Krakowa, wyłonione w drodze konkursu, będą - w ramach projektu Księgarnie Odporne - promować treści związane z 10-leciem tytułu Miasta Literackiego UNESCO oraz nowe książki autorów krakowskich. Te księgarnie otrzymają środki miejskie na organizację spotkań literackich i na odpowiednią aranżację przestrzeni wystawienniczych.
Ostatnia dekada przyniosła stolicy Małopolski nowe festiwale i nagrody. W programie cyklicznych wydarzeń pojawiły się Festiwal Literatury i Dzieci i Festiwal Bomba Megabitowa. Rozwinął się Krakowski Festiwal Komiksu. Ustanowiona została Nagroda KMLU dla twórców i wydawców związanych z miastem oraz Nagroda Conrada dla najlepszych debiutujących twórców. Powołano program rezydencji literackich, z których korzystają m.in. prześladowani pisarze zmuszeni do opuszczenia ojczyzny.
Z inicjatywą, by uhonorować Kraków tytułem, wystąpiło miasto partnerskie – Edynburg, który był pierwszym Miastem Literatury UNESCO. Wniosek, złożony formalnie pod koniec 2011 r., poparło ponad 150 pisarzy m.in. nobliści Orhan Pamuk, Mario Vargas Llosa, Herta Mueller i Wisława Szymborska, a także Amos Oz, Alberto Manguel, Eduardo Mendoza, David Grossman, Peter Esterhazy, Zadie Smith.
"Mało kto zasługuje na ten tytuł" – mówił w 2013 r. prezydent Krakowa Jacek Majchrowski. Wymieniał liczne projekty literackie realizowane w mieście, działalność sieci bibliotek, długie tradycje wydawnicze. W 1508 r. w Krakowie została wydrukowana pierwsza książka w języku polskim - "Historyja umęczenia Pana naszego Jezusa Chrystusa" anonimowego autora.
W 2019 r. Wrocław jako drugie miasto polskie dołączył do sieci Miast Literatury UNESCO. Obecnie stara się o to Gdańsk. Do światowej sieci należą obecnie 42 miasta.(PAP)
autor: Beata Kołodziej
bko/ aszw/
