Laureaci XIII Festiwalu Filmowego „Niepokorni Niezłomni Wyklęci” w Gdyni

Gala finałowa XIII festiwalu NNW odbyła się w sobotę wieczorem w Teatrze Muzycznym.

W międzynarodowym konkursie filmów fabularnych zwyciężył film "Aida/Quo Vadis, Aida?" w reżyserii Jasmili Žbanić (koprodukcja: Austria, Francja, Holandia, Niemcy, Norwegia, Polska, Turcja, Rumunia, Afganistan, Bośnia i Hercegowina).

Podobnie jak w nagrodzonej przed laty "Złotym Niedźwiedziem" na Berlinale "Grbavicy", również i w swoim najnowszym filmie bośniacka reżyserka podejmuje temat wojny w byłej Jugosławii, a dokładnie masakry w Srebrenicy. Ponad 8000 bośniackich muzułmanów, mężczyzn i chłopców, zostało wówczas zamordowanych przez Serbów na oczach żołnierzy międzynarodowych sił pokojowych.

W konkursie filmów fabularnych rywalizowało 16 obrazów.

W międzynarodowym konkursie filmów dokumentalnych zwyciężył film "Erase una vez en Venezuela" (Dawno temu w Wenezueli) w reżyserii Anabel Rodriguez. Reżyserka nakręciła obraz opowiadający o zamożnej kiedyś wenezuelskiej wiosce Kongo Mirador, która rozpada się i dezintegruje.

W międzynarodowym konkursie filmów dokumentalnych uczestniczyły 23 filmy.

W konkursie polskich filmów dokumentalnych nagroda Złoty Opornik przypadła "Położnej" w reżyserii Marii Stachurskiej. Bohaterka jej filmu Stanisława Leszczyńska w 1943 roku za pomoc osadzonym w łódzkim getcie została aresztowana przez gestapo i wraz z trójką dzieci zesłana do obozu Auschwitz-Birkenau. Tam została akuszerką i w nieludzkich warunkach, na skraju wyczerpania, odebrała 3000 porodów, nie tracąc ani jednego dziecka.

W konkursie polskich dokumentów brało udział 29 filmów.

W konkursie dokumentów radiowych, w którym rywalizowało 13 reportaży, laur otrzymało słuchowisko "Prawda za podwójnym murem" Jakuba Tarka. Dokument opowiada o obozie dla polskich dzieci przy Przemysłowej w Łodzi, który był jedynym niemieckim dziecięcym obozem koncentracyjnym na terenach Polski. Miejsce to skazano na zapomnienie – na jego terenie stoi dziś osiedle "Słoneczne".

W konkursie wideoklipów, który został zorganizowany na festiwalu NNW po raz pierwszy, najlepszy okazał się teledysk "Kto Ty jesteś” w reżyserii Rafała Gużkowskiego (wykonanie: zespół wokalny Soul i zespół dziecięcy Souliki, soliści: Magdalena Bańkowska, Marcin Kopczyk).

Nagroda Źródło, przyznawana osobom, których niezłomna postawa stała się inspiracją dla twórców, została wręczona Marii Mireckiej-Loryś.

Laureatka urodziła się 7 lutego 1916 r. w Ulanowie na Podkarpaciu. Była działaczką podziemia narodowego w latach 1939–1945, członkinią Narodowej Organizacji Wojskowej oraz zasłużoną działaczką Kongresu Polonii Amerykańskiej.

"Ja już tyle lat żyję i mieszkam poza Polską. Polska była dla mnie najważniejsza, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Dzisiaj mam 106 lat i chciałam jednak wrócić do Polski, ale teraz jak tęskniłam za Polską, to teraz trochę tęsknię za Chicago. Mam teraz rozdarte serce. Jestem szczęśliwa, że mimo swojego wieku mogłam przybyć do Polski i tu mieszkać. Bóg zapłać za wszystko" – powiedziała Mirecka-Loryś.

Podczas gali finałowej festiwalu wręczono też kilka honorowych nagród "Drzwi do wolności". Dostają je osoby, które "często w sposób nieoczywisty walczą o wolność".

Laureatami tej nagrody zostali: polska dziennikarka oraz działaczka społeczna i oświatowa na Białorusi Anna Paniszewa, węgierska drużyna piłki wodnej za mecz rozegrany 6 grudnia 1956 r. przeciwko ZSRR w trakcie igrzysk olimpijskich w Melbourne, który później nazwano "krew w wodzie", oraz były ambasador Wielkiej Brytanii w Polsce Robin Barnett.

"Drzwi do wolności" otrzymała także Danuta Rojek-Lenkiewicz, żona Antoniego Lenkiewicza, działacza opozycji antykomunistycznej, która była wraz z nim inwigilowana i prześladowana. W kwietniu 1987 r. po brutalnej rewizji w mieszkaniu została wyprowadzona z domu przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, a następnie przetrzymana w areszcie.

Kolejnym laureatem "Drzwi do wolności" została bohemistka, dziennikarka i pisarka Maryna Miklaszewska. W stanie wojennym została usunięta z pracy w Polskim Radiu, współpracowała z drugim obiegiem wydawniczym oraz podziemnym radiem Solidarność. Tłumaczyła wiersze i teksty piosenek Karela Kryla oraz literaturę czeską, głównie związaną ze środowiskiem opozycyjnym, m.in. Vaclava Havla.

"Drzwi do wolności" dostali także trójmiejski działacz Solidarności Walczącej Roman Zwiercan oraz czeska reżyserka, pisarka i dokumentalistka Olga Sommerowa, której film "Wierzę, że więcej Światła nie będzie potrzebne" o Janie Palachu został nagrodzony na ubiegłorocznym festiwalu NNW.

"Sygnet niepodległości" dostał weteran Armii Krajowej i uczestnik Akcji "Burza" w Wilnie Marian Markiewicz ps. "Maryl". Po wojnie aresztowany, wyszedł na wolność po ponad siedmiu latach. Nagrodę odebrał wnuk laureata Maciej Musiał.

"Sygnet niepodległości" przypadł też pośmiertnie rtm. Witoldowi Pileckiego. Laur odebrała jego córka Zofia Pilecka-Optułowicz.

"Myślę, że ojciec jest godzien tego wyróżnienia. Kochał Polskę fanatycznie, dla Polski po prostu on żył" – powiedziała córka rotmistrza.

Wśród innych nagród była też nagroda prezesa TVP, którą dostała Maria Dłużewska za film dokumentalny "Z Gwiazdami. Podróż bez końca" o małżeństwie Joanny i Andrzeja Gwiazdów.

Nagroda pomysłodawcy i dyrektora festiwalu "Niepokorni Niezłomni Wyklęci" Arkadiusza Gołębiewskiego przypadła zaś filmowi dokumentalnemu "Po złoto. Historia Władysława Kozakiewicza" w reżyserii Ksawerego Szczepanika.(PAP)

autor: Robert Pietrzak

rop/ mk/