Niemiecki reżyser Volker Schloendorff. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Volker Schloendorff, autor filmów "Blaszany bębenek", "Niepokoje wychowanka Toerlessa", "Strajk. Bohaterka z Gdańska", kończy w poniedziałek 75 lat. Ma w dorobku Oscara i Złotą Palmę. W jego filmach grali m.in. John Malkovich, Dustin Hoffman i Daniel Olbrychski.
Reżyser to "ktoś uprzywilejowany, ponieważ może przemawiać do innych i czasem zostaje wysłuchany"; jednocześnie to "ktoś potrafiący motywować innych - musi przekonać 150 osób na planie, że wszyscy pracują nad jednym, tym samym filmem, ponieważ każdy z ekipy – aktorzy, operator, ludzie odpowiedzialni za dźwięk czy kostiumy – nosi w głowie własną wizję filmu" - mówił niemiecki artysta podczas wizyty w Polsce w 2012 r. na festiwalu Off Plus Camera w Krakowie.
"Nie ma gorszego reżysera niż taki, który publicznie, na planie, okazuje, że jest niezadowolony sam z siebie" - przekonywał.
Volker Schloendorff urodził się kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej, 31 marca 1939 r. w Wiesbaden. W wieku kilkunastu lat przeprowadził się do Francji, gdzie następnie się kształcił. "Dorastałem w czasie wojny i po wojnie w Niemczech. To było dla mnie jako młodego człowieka trudną sytuacją, wiązało się bowiem z ogromnym poczuciem winy, które mieliśmy" - wspominał w 2009 r., również podczas wizyty w Polsce, gdy prezentował w Warszawie autobiograficzną książkę "Światło, cień i ruch. Moje życie, moje filmy".
Najbardziej znanym filmem w reżyserskim dorobku Volkera Schloendorffa jest "Blaszany bębenek", film z 1979 r., zrealizowany na podstawie powieści Guentera Grassa, nagrodzony Oscarem w kategorii obraz nieanglojęzyczny oraz Złotą Palmą w Cannes. "Blaszany bębenek" opowiada historię Oskara, dziecka dojrzewającego w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 30. XX w. - w czasie, gdy do władzy w Niemczech dochodzą naziści i zbliża się koszmar II wojny światowej.
Dodał, że gdy tylko pojawiła się okazja, by wyjechać do Francji, zdecydował się na to. Jako nastolatek trafił do francuskiego internatu. "Dojechałem na dworzec - na koniec świata, jak mi się wtedy zdawało. Była to mała miejscowość w Bretanii. Na powitanie wyszedł mi jezuita. Miałem zostać we Francji dwa miesiące. Ostatecznie spędziłem tam dziesięć lat" - opowiadał.
Z prowincji Schloendorff przeniósł się do Paryża, gdzie podjął studia w szkole filmowej. W Paryżu zetknął się z wybitnymi reżyserami, twórcami francuskiej Nowej Fali. Najbliższą współpracę nawiązał z Jean-Lukiem Godardem, Francois Truffautem i Louisem Mallem.
Mistrzem był dla niego zwłaszcza ten ostatni. Schloendorff był asystentem Malle'a. "Pracowałem z nim na planach wielu filmów" - opowiadał. W książce Schloendorff przyznaje, że jego relacje z Mallem były niekiedy burzliwe. Podkreśla zarazem, że ten właśnie francuski artysta dał mu impuls, by po okresie asystowania innym wejść wreszcie na niezależną drogę twórczą.
Najbardziej znanym filmem w reżyserskim dorobku Volkera Schloendorffa jest "Blaszany bębenek", film z 1979 roku, zrealizowany na podstawie powieści Guentera Grassa, nagrodzony Oscarem w kategorii obraz nieanglojęzyczny oraz Złotą Palmą w Cannes. "Blaszany bębenek", z polskimi aktorami w obsadzie - m.in. Danielem Olbrychskim i Wojciechem Pszoniakiem, opowiada historię Oskara, dziecka dojrzewającego w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 30. XX wieku - w czasie, gdy do władzy w Niemczech dochodzą naziści i zbliża się koszmar II wojny światowej.
Schloendorff wyreżyserował też m.in. filmy: "Niepokoje wychowanka Toerlessa" (1966, nominacja do Złotej Palmy oraz nagroda międzynarodowej federacji krytyków filmowych FIPRESCI na festiwalu w Cannes), "Utracona cześć Katarzyny Blum" (1975, nagroda na festiwalu w San Sebastian), "Fałszerstwo" (1981), "Miłość Swanna" (1984, z Jeremym Ironsem), "Śmierć komiwojażera" (1985, z Dustinem Hoffmanem i Johnem Malkovichem; amerykański Złoty Glob oraz trzy nagrody Emmy), "Homo Faber" (1991, z Samem Shepardem i Julie Delpy), "Król olch" (1996, z Johnem Malkovichem; nagroda UNICEF na festiwalu w Wenecji), "Ulzhan" (2007).
W 2006 r. nakręcił film "Strajk. Bohaterka z Gdańska", w którym tytułową postać - inspirowaną Anną Walentynowicz - zagrała Niemka Katharina Thalbach. W Lecha Wałęsę wcielił się w tym filmie Andrzej Chyra.
Na tegorocznym Berlinale prezentowano najnowszy obraz Schloendorffa, osadzony w czasie II wojny dramat historyczny "Dyplomacja" (w obsadzie m.in. Niels Arestrup i Andre Dussollier). Jednym z bohaterów filmu jest niemiecki generał Dietrich von Choltitz, wojenny gubernator Paryża, który sprzeciwił się wydanemu przez Hitlera rozkazowi zniszczenia miasta.(PAP)
jp/ agz/
