Tryptyk Ecco Homo - Maertena van Heemskercka w Galerii Sztuki Dawnej w Muzeum Narodowym w Warszawie. Fot. PAP/J. Kamiński
Kolekcje europejskiego i staropolskiego rzemiosła artystycznego, malarstwa i rzeźby od XV do XVIII wieku - w sumie 1200 eksponatów - tworzą Galerię Sztuki Dawnej, która w nowej aranżacji zostanie otwarta 22 grudnia w Muzeum Narodowym w Warszawie (MNW).
Nowa Galeria Sztuki Dawnej powstała z Galerii Sztuki Zdobniczej oraz Galerii Dawnego Malarstwa Europejskiego i Staropolskiego Muzeum Narodowego.
"Jest to zupełnie inna galeria; bogata i piękna, skomponowana według nowego scenariusza i w całkowicie nowej aranżacji" - powiedziała podczas wtorkowej konferencji prasowej dyrektor MNW Agnieszka Morawińska.
Do ekspozycji powróciły słynne dzieła mistrzów europejskich i staropolskich. Wśród nich obrazy Sandra Botticellego, Giovanniego Belliniego, Jacoba Jordaensa, Lucasa Cranacha Starszego, Tintoretta i malarzy z kręgu Rembrandta. We wspólnej przestrzeni znalazły się cenne obiekty ze zbiorów sztuki zdobniczej, m.in. płaszcz i insygnia koronacyjne Augusta III, oraz prace rzeźbiarskie, rysunki, grafiki a także tkaniny.
Nowa Galeria Sztuki Dawnej zestawia ze sobą różne gatunki sztuki i ukazuje najważniejsze obszary życia społecznego dawnej Europy – kulturę dworską, kulturę religijną i kulturę miejską – układając je w spójną opowieść o dawnych epokach.
"Wielkim zbiorowym wysiłkiem kuratorów i pracowników poszczególnych galerii stworzona została w naszym muzeum nowa przestrzeń. I teraz pragniemy przekonać publiczność, że warto odwiedzić drugie piętro w gmachu muzeum i zanurzyć się w świat sztuki dawnej, gdzie obok mistrzów malarstwa europejskiego zobaczymy mistrzowsko wykonane dzieła rzemiosła artystycznego" - podkreśliła dyrektor Morawińska
Nowa Galeria Sztuki Dawnej zestawia ze sobą różne gatunki sztuki i ukazuje najważniejsze obszary życia społecznego dawnej Europy – kulturę dworską, kulturę religijną i kulturę miejską – układając je w spójną opowieść o dawnych epokach.
"Nowa galeria, choć nie jest rewolucyjna - to jednak odchodzi od tradycyjnego ujęcia sztuki dawnej, jakie uformowało się w XVIII i XIX wieku - kiedy uznawano, że sztuki wysokie: malarstwo, rzeźba, rysunek są lepsze, szlachetniejsze niż rzemiosło artystyczne" - powiedział kurator Zbiorów Dawnej Sztuki Europejskiej MNW prof. Antoni Ziemba.
"W dawnych epokach taki podział nie istniał. W zasadzie wszystkie te dziedziny sztuki traktowano równorzędnie. Jeśli już którąś wywyższano, to wcale nie malarstwo czy rzeźbę, lecz złotnictwo i produkcję tapiserii. Najwyżej ceniono w malarstwie i rzeźbie właśnie rzemieślniczą, wirtuozerską, jakość wykonania. Obrazowy charakter malarstwa i rzeźby też nie czyni tych gatunków osobnymi. Jak pokazuje nasza ekspozycja, znakomita większość dzieł dawnego rzemiosła artystycznego miała wprawdzie dekoracyjny charakter, ale zawierała przedstawienia figuratywne, stanowiące przecież istotę malarstwa i rzeźby" - zauważył prof. Ziemba.
Rzemiosło artystyczne łączyły z malarstwem i rzeźbą wspólne zadania i funkcje, a także przestrzenie, w których je gromadzono i wystawiano – pałace, wille, dwory, kościoły, kaplice domowe i budynki miejskie. I według takiego podziału prezentowane są w Galerii.
Na korespondencję sztuk, swoistą dyskusję, jaką prowadzą między sobą dzieła sztuki, zwróciła uwagę w rozmowie z PAP kuratorka Grażyna Bastek: "W sali, gdzie na portretach widnieją wytwornie ubrane damy i panowie eksponowane są również suknie, pantofelki, piękne koronki i całość stanowi piękną i delikatną rozmowę o modzie".
"Nowa galeria, choć nie jest rewolucyjna - to jednak odchodzi od tradycyjnego ujęcia sztuki dawnej, jakie uformowało się w XVIII i XIX wieku - kiedy uznawano, że sztuki wysokie: malarstwo, rzeźba, rysunek są lepsze, szlachetniejsze niż rzemiosło artystyczne" - powiedział kurator Zbiorów Dawnej Sztuki Europejskiej MNW prof. Antoni Ziemba.
Kulturę dworską - przedstawioną w trzech salach zatytułowanych "Pałac i willa", "Dwór monarszy i wielkoksiążęcy", "Dwór magnacki i siedziba szlachecka" - reprezentują obrazy, rzeźby, meble, tapiserie, tkaniny, kobierce, wyroby złotnicze, srebra, naczynia szklane, majolika, fajanse, porcelana, stanowiące oznaki luksusu i splendoru, instrumenty pouczenia moralnego lub nośniki propagandy politycznej; a także służące rozrywce.
Taka rolę spełniały np. okazałe niderlandzkie tapiserie o tematach biblijnych, jak tkanina z Dawidem i Betsabe z początku XVI wieku; świeckich Polowanie na lwy z 2. połowy XVI wieku czy czysto ornamentalnych - jak tapiseria kwiatowa w typie mille fleurs - tysiąca kwiatów z końca XVI wieku.
Obowiązkowym elementem wystroju willi i pałaców były portrety ich mieszkańców, w Galerii reprezentowane m.in. przez "Portret weneckiego admirała" Jacopa Tintoretta. Sztuka o charakterze propagandowym budowała dworski splendor – w tej części ekspozycji obejrzeć można zespół przedmiotów koronacyjnych Augusta III (Wettina) i Marii Józefy: płaszcz króla, korony, berła i jabłka króla i królowej, fotel tronowy, srebrna trąbka fanfarowa, portret koronacyjny. To jedyne, poza Szczerbcem, zachowane do dziś regalia polskie.
Propoagandę kreowały też dzieła głoszące chwałę królewskich czy magnackich czynów bitewnych, batalistyczne i alegoryczne obrazy takie jak Bitwa pod Orszą.
Temat "Religia i wiara w kościele i w domu" obejmuje okres od późnośredniowiecznego i renesansowego kultu przez sobór trydencki po czasy poreformacyjne. Prezentuje oprawę liturgii w kościołach i miejscach kultu oraz przedmioty prywatnej pobożności, modlitewnej i medytacyjno-kontemplacyjnej, uprawianej w domu lub w prywatnej kaplicy. Na szczególną uwagę w tej części ekspozycji zasługują: wspaniały ołtarz niderlandzki tryptyk "Ecce Homo" Maartena van Heemskercka oraz "Madonna z Dzieciątkiem, świętym Janem Chrzcicielem i aniołem" Sandra Botticellego i "Chrystus wśród doktorów", którego autorem jest Cima da Conegliano.
Temat "Miasto" pokazuje, jak dzieła rzemiosła artystycznego, malarstwa i rzeźby kreowały wysoką kulturę miejską. Tu sporo miejsca poświęcono Wenecji, widokom miasta – wedutom – oraz fantazjom architektonicznym słynnych malarzy weneckich, takich jak Bernardo Bellotto (Canaletto Młodszy) czy Francesco Guardi. Prezentacji dopełniają skarby rzemiosła artystycznego zgromadzone w trzech gabinetach: porcelany, szkła i kryształów górskich oraz złotnictwa.
Program wydarzeń towarzyszących otwarciu Galerii Sztuki Dawnej obejmuje interaktywne warsztaty dla rodzin, spotkania na wystawie i wykłady w Kinie Muz.
Ekspozycję można zwiedzać z audioprzewodnikiem oraz drukami edukacyjnymi dla dzieci i dorosłych. Dla gości z dysfunkcją wzroku przygotowano audiodeskrypcje, natomiast dla zwiedzających z dysfunkcją słuchu organizowane są oprowadzania z tłumaczeniem na PJM (Polski Język Migowy).
Galeria Sztuki Dawnej. Europejskie i Staropolskie Rzemiosło Artystyczne, Malarstwo, rzeźba od XV do XVIII wieku będzie czynna w Muzeum Narodowym w Warszawie od 22 grudnia 2016 roku. Kuratorami są: kurator Zbiorów Dawnej Sztuki Europejskiej MNW: prof. Antoni Ziemba; kurator Zbiorów Sztuki Zdobniczej: Ryszard Bobrow a autorami aranżacji plastycznej Galerii: pracownia 307kilo, pod kierunkiem Jana Sukiennika. (PAP)
abe/pat
