Nowe książki Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina

Narodowy Instytut Fryderyka Chopina opublikował wraz z Polskim Wydawnictwem Muzycznym trzecie wydanie książki profesora Mieczysława Tomaszewskiego „Chopin - Człowiek – Dzieło – Rezonans” w redakcji Kamili Stępień-Kutery. Dzięki solennej pracy redaktorskiej książka ta zyskuje nowe życie – podkreślają wydawcy.

Jest to wyczekiwana, nowa wersja jednej z najpowszechniej znanych pozycji o Chopinie. Kanoniczna - w chopinologii nie tylko polskiej, lecz także światowej - książka profesora Tomaszewskiego jest także najbardziej znaną wśród czytelników spoza kręgu specjalistów publikacją o Chopinie. Napisana językiem przystępnym, z literackim zacięciem jest prawdopodobnie pierwszą lekturą każdego szukającego informacji o kompozytorze.

Z kolei książka Friederike Mueller-Streicher pt. „Friederike Mueller: listy z Paryża 1839–1845. Nauczanie i otoczenie Chopina w świetle korespondencji jego ulubionej uczennicy” - to niezwykłe świadectwo jednej z najbardziej utalentowanych uczennic Chopina, która – w 231 listach pisanych do mieszkających w Wiedniu ciotek relacjonuje szczegółowo swój pobyt w Paryżu. Autorka listów przedstawia w nich niekiedy krytyczny obraz artystycznego świata Paryża. Pisze o artystach, koncertach, fortepianach i nowościach muzycznych, szkicując w ten sposób przepojony młodzieńczym dowcipem i temperamentem, żywy obraz życia muzycznego i towarzyskiego we wczesnych latach 40. XIX wieku. Przede wszystkim jednak ze szczegółami, obrazowo opisuje niemal każdą z około 170 swych lekcji z Chopinem i przytacza wiele odbytych z nim rozmów. Na tym polega wyjątkowość tego materiału: nie jest to bowiem, jak zazwyczaj w przypadku świadectw innych uczniów, relacja powstała po upływie długiego czasu, często na podstawie przedstawionych w lepszym świetle wspomnień, lecz oddająca bezpośrednie, świeże i nieupiększone przeżycia.

Publikacją prezentującą korespondencje są „Toute ma vie est dans mon art. Francuskie listy księcia Józefa Poniatowskiego”. Książka stanowi wybór i opracowanie krytyczne listów księcia Józefa Michała Poniatowskiego (1816–73) – polskiego arystokraty, śpiewaka (tenora) i senatora Francji. „Twórczość tego kompozytora powoli powraca do łask, dzięki czemu możemy lepiej zrozumieć ciągłość europejskiej tradycji operowej oraz uzupełnić naszą wiedzę o kulturze muzycznej XIX wieku” – napisał we wstępie autor tłumaczenia i opracowania Grzegorz Zieziula. Listy te są świadectwem zabiegów księcia o wystawienie swoich dzieł operowych, zwłaszcza „Pierre de Médicis”, którą Opera Paryska zdecydowała się zaprezentować w 1860 roku. W publikacji zawarto również kilka innych dokumentów biograficznych, m.in. przemówienie księcia wygłoszone w Senacie Francji i zamówienia kontraktowe.

„Długi wiek XIX w muzyce. Pytania – problemy – interpretacje” - to kolejna nowość NIFC. „Świadomi wieloletnich zaniedbań w zakresie badań nad muzyką polską +długiego wieku XIX+, podjęliśmy kroki mające na celu – w naszej opinii niezwykle potrzebną – konsolidację szeroko rozumianego środowiska historyków muzyki XIX wieku, reprezentujących wszystkie generacje, różne ośrodki naukowe i odmienne perspektywy badawcze” – podkreślił we wstępie zespół redakcyjny książki.

Tom podzielony został na cztery uzupełniające się części oddające specyfikę prowadzonych w Polsce badań. Pierwsza z nich, zatytułowana „Dzieła zapomniane i na nowo odkrywane” składa się z tekstów autorstwa Jakuba Chachulskiego, Małgorzaty Sułek, Grzegorza Zieziuli, Ewy Boguli i Miłosza Bazelaka, prezentujących nieznany współcześnie romantyczny repertuar muzyczny lub też ukazujących utrwalone już w artystycznym obiegu kompozycje w zupełnie nowym ujęciu. Część druga „Materiały do dyskusji”, którą wypełnia tekst Ryszarda Daniela Golianka, poświęcona jest ciągle aktualnemu pytaniu o status i wyznaczniki muzyki polskiej. Trzecie ogniwo tomu, opatrzone tytułem „Nieznane karty kompozytorskich biografii”, stanowią teksty Mateusza Melskiego, Ewy Chamczyk i Wiktorii Antonczyk, poświęcone wybranym aspektom ciągle jeszcze niedostatecznie rozpoznanych życiorysów dziewiętnastowiecznych twórców. Zamykająca tom część „Muzyka – kultura – życie społeczne” obejmuje teksty Małgorzaty Woźnej-Stankiewicz, Magdaleny Oliferko, Michała Jaczyńskiego i Michała Brulińskiego, podejmujące zagadnienia dziewiętnastowiecznej twórczości muzycznej w kontekście kultury artystycznej i życia społecznego tamtej epoki.

Kolejna książka to oryginalna lektura poszerzająca wiedzę o Chopinie. Alfred Denis Cortot (1877–1962), uważany za jednego z najwybitniejszych pianistów XX w., ceniony przede wszystkim za poetyckie interpretacje dzieł kompozytorów romantycznych, zwłaszcza Saint-Saeensa, Schumanna i Chopina; był również redaktorem wydań nutowych Chopina, Schumanna, Liszta, w których zawarł cenne wskazówki wykonawcze oraz wybitnym pedagogiem. Owocem fascynacji Cortota twórczością i postacią Chopina jest książka „Chopin w różnych aspektach” (Aspects de Chopin), która pierwszy raz ukazała się w 1949 r. w Paryżu a obecnie w NIFC.

Cortot imponuje rzetelną kwerendą badawczą i jako biograf „często wycisza swoje retoryczne popisy na rzecz precyzyjnego relacjonowania faktów z życia Chopina”. „Niekiedy w sposób uroczy angażuje się w tropienie obyczajowych ciekawostek, a zwłaszcza miłosnych historii z życia kompozytora. Widać wtedy w Cortocie, zazwyczaj powściągliwym i nieprzeniknionym, miłośnika plotki podanej jednak z należytym dystansem i klasą” – napisała w przedmowie Anna Chęćka. „Chopin w różnych aspektach” jest książką dla każdego wrażliwego melomana, który Cortotowi zawdzięczać może skuteczną zachętę do wpisania muzyki w rytm własnego życia, własnych wspomnień. „Można dzięki temu uświadamiać sobie, jak zmienia się Chopin w naszej płytotece wewnętrznej – jakie interpretacje poruszają nas na różnych etapach życia” – zaznacza autorka przedmowy.

Pełna wdzięku i urody jest też książka autorstwa Marty Bacewicz pt. „Marysia Szymanowska”. Jest to historia Marii Szymanowskiej (1789–1831), XIX-wiecznej kompozytorki, pierwszej zawodowej pianistki, która zdobyła sławę w całej Europie. „W salonie jej rodziców kompozytorzy improwizowali, poeci deklamowali, a diwy operowe śpiewały, choć czasem zdarzało im się też podle zawyć. W całym tym zgiełku nikt nie dostrzegał wszędobylskiej Marysi, schowanej pod wielkim dębowym stołem…” (PAP)

Anna Bernat

abe/ pat/