Blisko 70 tys. osób obejrzało w ubiegłym roku stałą wystawę sztuki cerkiewnej w Muzeum Historycznym w Sanoku (Podkarpackie). Zgromadzono na niej prawie 1000 eksponatów, w tym ok. 500 ikon.
"Sanocki zbiór ikon należy do najciekawszych w Polsce. Nasza kolekcja, jak żadna inna w kraju, pokazuje przemiany w sztuce cerkiewnej od XV stulecia do przełomu wieków XIX i XX. Warto przypomnieć, że najstarsze ikony reprezentują średniowieczną sztukę bizantyjską-ruską" – powiedział PAP dyrektor muzeum Wiesław Banach.
Jego zdaniem na szczególną uwagę zasługują pochodząca z Nowosielec koło Sanoka ikona z XV w. "Chrystus na Majestacie", XV-wieczny "Chrystus Pantokrator" z Wujskiego koło Sanoka oraz XVII-wieczny "Sąd Ostateczny" z Lipia w Beskidzie Niskim. "Obok nich w sanockim muzeum są także XIX-wieczne ikony greckokatolickie, które powstawały m.in. pod wpływem sztuki ludowej, oraz ikony inspirowane malarstwem zachodniego chrześcijaństwa" – zauważył historyk.
Zdecydowana większość ikon w Muzeum Historycznym pochodzi z Podkarpacia. Mają styl charakterystyczny dla pogranicza, gdzie dochodziło do spotkania wpływów chrześcijaństwa wschodniego i zachodniego. Ponad 90 proc. ikon jest anonimowego autorstwa.
Na sanockiej wystawie obok ikon zgromadzono ponad 450 przedmiotów liturgicznych. Są m.in. szaty i naczynia liturgiczne, krzyże do błogosławieństw, krzyże procesyjne, chorągwie cerkiewne, płaszczenice czyli malowidła zastępujące w kościołach wschodnich Grób Pański oraz grafiki przedstawiające złożenie Chrystusa do grobu.
"Otwarcie trzy lata temu w naszym muzeum Galerii Beksińskiego sprawiło, że wzrosło także zainteresowanie wystawą sztuki cerkiewnej. Zwiedzających jest o kilkanaście tysięcy osób więcej niż w latach wcześniejszych. Turyści zazwyczaj zwiedzają obie proponowane przez nas wystawy" – zauważył Banach.
W Sanoku ikony gromadzone i udostępniane turystom są od 1934 roku. Przed wybuchem II wojny światowej zajmowały się tym Muzeum Ziemi Sanockiej i Muzeum Łemkowskie. Podczas okupacji obie placówki zostały połączone. Najwięcej ikon do muzeum trafiło po akcji "Wisła". W jej ramach w 1947 r. ludność pochodzenia ukraińskiego wysiedlono z południowo-wschodniej Polski.
Oprócz Muzeum Historycznego w Sanoku zbiory ikon posiadają m.in. Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum-Zamek w Łańcucie. (PAP)
kyc/ pz/
