Marian Hemar, lata 30. XX w. Fot PAP/reprodukcja
„Cud biednych ludzi” - praktycznie nieznaną sztukę Mariana Hemara - pokaże 19 października Teatr Telewizji. Autorem scenariusza telewizyjnego i reżyserem premierowego przedstawienia jest Zbigniew Lesień.
Sztuka ta jest uznawana przez krytyków za najlepszy z utworów dramatycznych Mariana Hemara (1901-72) - poety, prozaika, komediopisarza, satyryka, autora ok. 3 tys. piosenek, tłumacza Szekspira i Horacjusza.
Na stronie Teatru TVP zwrócono uwagę, że w Polsce utwór Hemara jest praktycznie nieznany. "Premiera teatralna +Cudu…+ była planowana na październik 1939 r. W latach powojennych cała twórczość Hemara objęta została cenzurą. Sztuka była wystawiona najpierw w tłumaczeniu w Irlandii, Wielkiej Brytanii i Francji, a w języku polskim została zagrana po raz pierwszy w 1960 r. jako słuchowisko w Radiu Wolna Europa" - napisano.
"+Cud biednych ludzi+ przedstawia problem moralny i konflikt, jaki może powstać przy zderzeniu racjonalności i wiary, prawa kodeksu z prawem, jakie dyktuje miłość bliźniego. To tragiczne zderzenie pomiędzy logiką prawa a wielką potrzebą cudu powoduje, że tekst Hemara jest dramatem o uniwersalnym charakterze, który zachowuje wciąż swą aktualność" - czytamy na stronie Teatru TVP.
Głównym bohaterem przedstawienia jest Józef Bylejak, który porzuca pracę, ponieważ musi opiekować się sparaliżowaną żoną, Teresą. "Żarliwie modli się o zdrowie do św. Teresy. Pewnego dnia wraca do domu z perłami zdjętymi z posągu świętej w kościele parafialnym i oświadcza, że św. Teresa podarowała mu klejnoty, by wyleczył żonę. Teresa odzyskuje władzę w nogach" - napisano o akcji przedstawienia.
"Czy zdarzył się cud? Czy była to kradzież? Wszystko się komplikuje, kiedy proboszcz oświadcza, że przed laty sprzedał prawdziwe perły, by pomóc biednym parafianom. Józef przyznaje się do kradzieży, staje przed sądem, a żonę znowu dosięga paraliż" - czytamy w zapowiedzi.
Jak podkreślono na stronie Teatru TVP, "w logice wiary mamy do czynienia z cudem, w logice prawa z przestępstwem". "Zdaje się, że głęboka wiara Józefa i jego motywacja usprawiedliwiają kradzież, ale precedens, w postaci ułaskawienia kradzieży, godzi w podstawy funkcjonowania państwa prawa" - czytamy w zapowiedzi. Jak dodano, sztuka Hemara nie pokazuje wyroku, jaki zapadnie w sprawie Józefa.
Występują, m.in.: Rafał Fudalej (Józef Bylejak), Małgorzata Rożniatowska (Elżbieta Majewska-Grzegorzowa), Kama Kowalewska (Anna), Klaudia Kleina (Teresa), Krystyna Tkacz (Sąsiadka), Krystyna Horodyńska (Dozorczyni), Mariusz Kilian (Michał), Zdzisław Wardejn (Sędzia Śledczy), Zbigniew Waleryś (Ksiądz), Jerzy Zelnik (Minister Sprawiedliwości), Stanisław Brudny (Zakrystian), Krzysztof Wakuliński (Prokurator), Maciej Tomaszewski (Obrońca), Michał Lesień (Lekarz), Krzysztof Kuliński (Prezes Sądu) i Andrzej Ogłoza (Aplikant).
Zdjęcia zrealizował Piotr Śliskowski. Scenografię zaprojektował Tomasz Bartczak, a kostiumy - Teresa Piwońska. Muzykę skomponował Michał Lorenc.
Zbigniew Lesień jest reżyserem, aktorem teatralnym i filmowym. Jest absolwentem Wydziału Aktorskiego PWSFTViT (1971) w Łodzi. Przez 20 lat był wykładowcą Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu.
Lesień był w latach 1970–73 aktorem Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, w okresie 1991–94 jego dyrektorem naczelnym i artystycznym. Był też dyrektorem teatrów wrocławskich: Współczesnego (1973–75; w latach 1994–98 także dyrektorem naczelnym i artystycznym), Polskiego (1975–87) i Rozrywki (1987–91).
Zagrał kilkadziesiąt ról teatralnych, m.in.: Sawę we "Śnie srebrnym Salomei" J. Słowackiego (Nagroda Aktorska Kaliskich Spotkań Teatralnych w 1970 r.), Poetę w "Weselu" S. Wyspiańskiego (1981), tytułową rolę w "Sztukmistrzu z Lublina" I. Singera (Nagroda Aktorska Kaliskich Spotkań Teatralnych w 1993 r.), McMurphy'ego w "Locie nad kukułczym gniazdem" wg powieści K. Keseya (1995). W swoim dorobku ma też role w Teatrze Telewizji, m.in. w "Nocach i dniach" M. Dąbrowskiej (1971), "Świadku oskarżenia" R. Chandlera (1980), "Mary Stuart" W. Hildesheimera (2003), "Aferze mięsnej" J. Dymka i R. Mellera (2007) i "Operacji Reszka" W. Kuligowskiego (2010).
Od 1985 r. zajmuje się reżyserią teatralną. Wystawił kilkanaście spektakli, m.in.: "Żegnaj Judaszu" I. Iredyńskiego (1985), "Antygonę w Nowym Jorku" J. Głowackiego (1995), "Łysą śpiewaczkę" E. Ionesco (2003). Jest również autorem telewizyjnych programów rozrywkowych (m.in. "Wesoła gromadka Artusa", "Hrabia Tunio", "Pero-Pero"). W 2016 r. zrealizował dla TVP widowisko muzyczne "Wesele w Kurnej Chacie", a rok później - "Hotel Nostalgia". W 2019 r. wyreżyserował dla Teatru TVP spektakl "Czapa, czyli śmierć na raty".
Premiera spektaklu "Cud biednych ludzi" - 19 października o godz. 21 w TVP1.(PAP)
autor: Grzegorz Janikowski
gj/ pat/
