Prace konserwatorskie na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, w katedrach w Grodnie i Lwowie, przygotowania do otwarcia Muzeum Josepha Conrada w Berdyczowie oraz prace we wnętrzu d. kolegiaty w Żółkwi - to tylko niektóre zadania realizowane przez resort kultury w ramach ochrony dziedzictwa kulturowego za granicą.
Pracami bezpośrednio zajmuje się Departament Dziedzictwa Kulturowego w MKiDN.
"Wśród najważniejszych należy wymienić systematyczną konserwacje nagrobków na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, prowadzoną przez zespół polsko-ukraińskich konserwatorów. Wszystko odbywa się pod nadzorem komisji konserwatorskiej” - powiedział PAP dyrektor Departamentu, Jacek Miler. Jak dodał, co rok udaje się odnowić kilka nagrobków. "Obecnie trwa trzeci sezon prac" - mówił.
Jednym z najważniejszych - obok lwowskiego cmentarza - odnawianych obiektów na Ukrainie jest kościół pw. św. Wawrzyńca w Żółkwi.
"Od ponad 20 lat nasi konserwatorzy prowadzą tam prace - jeżeli chodzi o wnętrze kościoła praktycznie są one na ukończeniu. (...) To jest obiekt, który można pokazywać jako przykład dokonań polskiej szkoły konserwacji. Jest niezwykle ważny nie tylko z punktu widzenia historyka czy historyka sztuki, ale także - turystykę. Żółkiew znajduje się przecież na trasie wszystkich wycieczek do Lwowa" - zwrócił uwagę Miler.
Przez dwie dekady udało się m.in. wymienić miedziane pokrycie dachu, uporządkować kryptę grobową, naprawić znajdujące się w niej marmurowe sarkofagi, odnowić i uzupełnić trzy ołtarze, stalle i ambonę, zrekonstruować rzeźby i inskrypcje nagrobków, a w ostatnich latach - sklepienia. Ponadto Zamek Królewski w Warszawie wykonuje prace konserwatorskie obrazów z Lwowskiej Galerii Sztuki: „Bitwa pod Wiedniem i „Bitwa pod Parkanami”, które mają powrócić do kolegiaty.
Jako jedno z priorytetowych zadań realizowanych przez departament Miler wymienił także prace zmierzające do stworzenia Muzeum Josepha Conrada w Berdyczowie. "Pierwsze rozmowy w tej sprawie były prowadzone w Kijowie w 1996 roku, teraz chyba uda się nam ten projekt w końcu sfinalizować. Finansujemy prace remontowe i rekonstrukcyjne w zabudowaniach klasztoru karmelitów, tam też mają być wydzielone dwie sale z przeznaczeniem na Muzeum, a projekt ekspozycji przygotowują specjaliści z Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza" - opowiadał Miler. Muzeum ma zostać otwarte w grudniu 2011 roku.
Istotne prace konserwatorskie są realizowane także w Rosji - m.in. odnowiono wnętrze kościoła św. Katarzyny w Petersburgu oraz epitafium Bogusława Radziwiłła i jego żony Anny Marii w Katedrze Najświętszej Marii Panny i św. Wojciecha w Kaliningradzie.
Trwa również konserwacja ołtarza w katedrze Diecezji Grodzieńskiej, częściowo spalonego w 2006 roku. Zniszczenia miały różny charakter - od fragmentarycznych, powierzchniowych aż po głęboką degradację warstw. Stan zachowania ołtarza w Grodnie groził katastrofą. W grudniu br. prace mają zostać zakończone.
Wśród największych projektów konserwatorskich realizowanych na innych kontynentach wymieniana jest konserwacja malowideł Stefana Norblina w Jodhpur w Indiach, realizowane we współpracy z MSZ i polską ambasadą w Delhi. "Projekt obliczony jest na 4 lata, a wykonywany przez polskich konserwatorów" - zwrócił uwagę Miler.
Wśród największych projektów konserwatorskich realizowanych na innych kontynentach wymieniana jest konserwacja malowideł Stefana Norblina w Jodhpur w Indiach, realizowane we współpracy z MSZ i polską ambasadą w Delhi. "Projekt obliczony jest na 4 lata, a wykonywany przez polskich konserwatorów" - powiedział dyrektor Departamentu, Jacek Miler.Miler.
Zakończenie prac prognozowane jest na luty 2011 r. "Ten projekt wykorzystamy do promocji naszego kraju - chcemy pokazać film o działalności Norblina w Indiach, opublikować album, a w części pałacu udostępnianej turystom, chcemy umieścić multimedialnego punktu informacyjnego. Oprócz informacji o Norblinie znalazłyby się też te o dokonaniach polskich konserwatorów w Indiach i w Azji" - zapowiedział.
Ochrona dziedzictwa polskiego za granicą to tylko jeden z wielu filarów działalności Departamentu Dziedzictwa Kulturowego.
W rozmowie z PAP Jacek Miler podkreślił, że Departament najwięcej czasu poświęca na działalność związaną z nadzorem merytorycznym i finansowym nad polskimi muzeami.
"W sumie jest ich 31. Część z nich to muzea państwowe, inne są współprowadzone z różnymi podmiotami, np. z Fundacją Rodziny J. Piłsudskiego współprowadzone jest Muzeum w Sulejówku. Placówki muzealne prowadzone są też w władzami powiatu jak np. Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. Jednak największa liczba muzeów prowadzona jest z marszałkami województw - są to m.in. Muzea Narodowe w Szczecinie, Kielcach, Gdańsku, Wrocławiu, Muzeum Zamek w Łańcucie, Muzeum Sztuki w Łodzi" - wymieniał Miler.
Departament zajmuje się także działalnością m.in. Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Żydowskiego Instytutu Historycznego i Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
W zakres kompetencji Departamentu wchodzi także współpraca w instytucjami emigracyjnymi i polonijnymi, przede wszystkim z 20. instytucjami, które wchodzą w skład Stałej Konferencji Muzeów Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. Są to m.in. Biblioteka Polska w Paryżu, Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, Muzeum Polskie w Ameryce, Biblioteka Polska im. I. Domeyki w Buenos Aires, Muzeum Polskie w Rapperswilu i instytucje w Londynie.
"Do tych instytucji wyjeżdżają współpracujący z nami specjaliści z archiwów państwowych, Biblioteki Narodowej oraz muzeów i starają się porządkować, katalogować i pomagać w dygitalizaji zbiorów. Zajmujemy się też wykonywaniem prac konserwatorskich lub poprawiających warunki ich przechowywania" - mówił Miler.
Departament pomaga także tym instytucjom na Zachodzie, które borykają się z kłopotami finansowymi. "Część z nich ma problem z utrzymaniem bieżącym. W najbliższej przyszłości konieczne będzie wsparcie finansowe z kraju dla Muzeum Polskiego w Ameryce w Chicago" - zwrócił uwagę Miler.
Departament współpracuje także z Maisons Laffitte, gdzie znajdują się zbiory Instytutu Literackiego założonego w 1946 przez Jerzego Giedroycia.
„Są bezcenne i ogromnie ważne dla historii polskiej emigracji. W zeszłym roku Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych i Biblioteka Narodowa podpisały umowę z Maisons Laffitte dotyczącą wspólnego projektu wieloletniego mającego na celu inwentaryzację, opracowanie i konserwację zbiorów. Ich katalog będzie udostępniony w internecie. Projekt jest finansowany przez MKiDN. Natomiast Stowarzyszenie Wspólnota Polska ze środków Senatu RP wykona remont pomieszczenia gospodarczego, przeznaczonego na nowoczesne archiwum, gdzie zbiory będą dobrze chronione i będą miały zapewnione właściwe warunki przechowywania” – zaakcentował Miler.
Departament Dziedzictwa Kulturowego intensywnie pracuje też nad opracowywaniem strat dzieł sztuki, zabytków i bibliotek poniesionych podczas i w wyniku II wojny światowej. "Prace są prowadzone od 1991 roku. W naszym Departamencie istnieje jedyna baza strat wojennych dzieł sztuki i zabytków (...), częściowo publikowana na stronie internetowej m.in. Ministerstwa Kultury i Ambasady RP w Waszyngtonie (...) Baza jest sukcesywnie uzupełniana, w Polsce i za granicą prowadzone są kwerendy archiwalne - z jednej strony w archiwach rosyjskich, białoruskich i ukraińskich, a z drugiej - w Berlinie, Koblencji czy Waszyngtonie. "Składanie tych fragmentów informacji z różnych części świata pozwala na odtworzenie wojennych i powojennych losów obiektów. Dzięki temu mamy też materiał dokumentacyjny do wniosków restytucyjnych. Niektóre z tych obiektów czasami udaje się odzyskać" - dodał Miler.(PAP)
agz/mjs
