Cyprian Kamil Norwid. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja
W znanym paryskim wydawnictwie Cerf ukazała się książka Michała Masłowskiego o Norwidzie. Zawiera "Promethidion" i "Fortepian Chopina" w tłumaczeniu Josepha Pérarda oraz krytyczne eseje autora o twórczości wielkiego polskiego romantyka. To trudny, ale świetny poeta - powiedział PAP prof. Masłowski.
Michał Masłowski to długoletni profesor literatury polskiej, najpierw na Uniwersytecie w Nancy, a następnie na paryskiej Sorbonie. W swojej książce omawia Norwidowską filozofię pracy i kultury oraz antropologię kultury, odnajdując w nich pokrewieństwa z myślą Emmanuela Levinasa (1906-1995).
Prof. Masłowski jest założycielem CERCLE – ośrodka badań nad europejskimi kulturami literackimi – którego był dyrektorem. Jego prace naukowe, jak i tłumaczenia poezji polskiej, przyczyniły się do zrozumienia przez Francuzów specyfiki kultury środkowoeuropejskiej.
We Francji, poza nielicznymi wyjątkami, Cyprian Kamil Norwid jest właściwie nieznany. Prof. Masłowski powiedział w rozmowie z PAP, że właśnie dlatego podjął się nowego, przejrzanego wydania tłumaczeń "Promethidiona" i "Fortepianu Chopina". Dokonane przez Josepha Pérarda zostały swego czasu wydane, ale nakład został wyczerpany i nie było wznowień.
Wśród francuskich wielbicieli polskiego poety wymienić trzeba pisarza André Gide’a i filozofa Henriego Bergsona, którzy w swych dziełach cytowali Norwida. Gide – mówi prof. Masłowski – "był zafascynowany Chopinem i wrażliwością Norwida na Chopina".
"Rosyjski laureat nagrody Nobla, poeta Josif Brodski, który znał polski i przyjaźnił się z Czesławem Miłoszem, kilkakrotnie mówił, że uważa Norwida za jednego z największych poetów" – przypomina profesor.
Również Vladimir Holan urzeczony był Norwidem, na co zwrócił profesorowi Masłowskiemu uwagę znawca czeskiej literatury i autor przedmowy do jego książki, Xavier Galmiche. "Dodam, że to podziw Holana skłonił prof. Galmiche’a do zaproponowania mi wstępnego tekstu do pracy o Norwidzie" – zdradza prof. Masłowski.
Odpowiadając na pytanie, czy można, jak niegdyś Jan Kott o Szekspirze, powiedzieć "Norwid nasz współczesny", profesor nie ma najmniejszej wątpliwości: "Można i wielokrotnie mówiono".
Zmarły dwa lata temu Mieczysław Inglot zebrał w książce wszystkie wypowiedzi o Norwidzie i jego twórczości. "I wiele z nich potwierdza nieprzemijającą aktualność Norwida, że jest właściwie jedynym poetą ciągle aktualnym" – tłumaczy prof. Masłowski.
"Dla mnie – rozwija – ta współczesność polega na tym, że od Norwida wyszły idee solidarności jako więzi kulturowej, idee, które bezpośrednio rozwinęli Józef Tischner i Karol Wojtyła. Jedna z najlepszych, najważniejszych encyklik św. Jana Pawła II +Laborem exercens+ jest wyraźnie inspirowana +Promethidionem+. Cała teoria pracy Jana Pawła II opiera się właśnie na Norwidzie, co świadczy o niesłychanie nowoczesnym rozumieniu duchowości - nie tylko religii, ale duchowości".
Masłowski podkreśla, że "Norwida pojęcie patriotyzmu, polskości, było przeciwstawne wszelkiemu nacjonalizmowi. Widział to w perspektywie uniwersalnej. Odchodził od tego, co nazwać można +polszczyzną parafialną+. A przy tym miał niezwykły zmysł ironii i dystansu".
"W moich pracach o kulturze Europy Środkowej wielokrotnie Norwida cytowałem i teraz mnie cytują, cytującego Norwida. Dzieje się tak, ponieważ wydobył on etyczny wymiar kultur Europy Środkowej. A wszystkie kraje Europy Środkowej, które utraciły niepodległość pod wpływem parcia mocarstw, tylko przez etykę i kulturę na nowo odzyskały tożsamość" - podkreśla badacz.
Profesor Masłowski zwraca wreszcie uwagę, że wysoko oceniając filozofa, nie należy zapominać o artyście. "Norwid ma wiele ciekawych myśli, ale jest to przede wszystkim świetny poeta. Trudny, to prawda, ale świetny. Niektóre jego utwory ludzie noszą przy sobie, zapisują, pamiętają".
Z Paryża Ludwik Lewin (PAP)
llew/ wj/
