Stocznia Gdańska. Fot. PAP/D. Kulaszewicz
Unikalny przewodnik po Stoczni Gdańskiej, opisujący jej przestrzeń przemysłową i historię, przygotowuje Europejskie Centrum Solidarności (ECS) w Gdańsku. Ponad 200-stronicowe, bogato ilustrowane wydawnictwo ukaże się w pierwszej połowie 2018 r.
"Dlaczego Stocznia Gdańska? Ten wybór narzuca się automatycznie. Europejskie Centrum Solidarności powstało na terenie dawnej stoczni i jesteśmy depozytariuszem pamięci o Solidarności, a Stocznia Gdańska jest przecież miejscem jej narodzin. Będzie to nie tylko przewodnik po historycznym terenie zakładu, ale i kompendium o tym miejscu" – powiedział PAP główny autor przewodnik przewodnika, Andrzej Trzeciak z ECS.
Historyk ma nadzieję, że przewodnik pogłębi wiedzę o byłych terenach Stoczni Gdańskiej. "Mam bowiem wrażenie, że ta przestrzeń dla przeciętnego mieszkańca Gdańska, Trójmiasta, ale też gości z innych stron Polski, wciąż jest niema i mało znana. Wszyscy znamy główne fakty dotyczące historii +Solidarności+, kojarzymy ikoniczne obiekty takie, jak Pomnik Poległych Stoczniowców, bramę nr 2, Salę BHP, czy coraz bardziej rozpoznawalny budynek ECS. Poza tym jednak, cała reszta jest praktycznie jedną wielką niewiadomą, a mamy tu przecież bardzo ciekawy zespół architektoniczny i urbanistyczny i mnóstwo fascynującej historii związanej z tymi obiektami" – podkreślił Trzeciak.
W publikacji znajdzie się opis ok. 70-80 stoczniowych obiektów, z których najstarsze pochodzą z końca XIX wieku.
"Czytelnik dowie się m.in. jakim zmianom i przeobrażeniom podlegała przez lata gdańska stocznia i na czym polega jej unikalna wartość jako przestrzeń historycznego dziedzictwa" – wyjaśnił autor.
W przewodniku będzie m.in. siedem propozycji tras spacerowych, w tym dwie o charakterze biograficznym – śladami miejsc związanych z Lechem Wałęsą i Anną Walentynowicz. "Oprócz tego, będą m.in. trasy poświęcone budowie statków, architekturze oraz zabytkom techniki okrętowej" – dodał Trzeciak.
Informacje zebrane w przewodniku oparte będą na kwerendzie archiwów, a także relacjach i wspomnieniach stoczniowców, mających za sobą doświadczenie pracy w zakładzie, ale też i udział w ważnych datach dla najnowszej historii Stoczni Gdańskiej takich jak Grudzień’70 i strajk w sierpniu 1980 r.
"To nie będą tylko suche opisy poszczególnych miejsc i budynków. Całość uzupełniona będzie wieloma ciekawostkami" - nadmienił autor przewodnika.
Stocznia Gdańska jest najstarszą z powojennych polskich stoczni. Początkami swymi sięga 1844 r., kiedy na lewym brzegu Martwej Wisły powstały Królewskie Warsztaty Budowy Korwet, późniejsza (od 1871 r.) Stocznia Cesarska. W 1890 r. przedsiębiorca z Elbląga Ferdinand Schichau założył nieco dalej w dół rzeki nowocześniejsze zakłady stoczniowe. W okresie międzywojennym działalność prowadziła Stocznia Gdańska jako firma międzynarodowa (Polska miała 20 proc. udziału).
Po zakończeniu II wojny światowej Rosjanie zajęli dwie stocznie: Danziger Werft (dawną Stocznię Cesarską) oraz Schichau Werft. W czerwcu 1945 r. oba zakłady zostały przekazane Polsce. Powstały na ich terenach Stocznia nr 1 i Stocznia nr 2. Pierwsza prowadziła remonty statków i budowała małe kutry, a druga była w zasadzie dużym zakładem mechanicznym.
W związku z planami rozpoczęcia budowy w Polsce statków pełnomorskich dyrekcja tzw. Zjednoczenia Stoczni Polskich, instytucji tworzącej i nadzorującej polski przemysł okrętowy, zdecydował o połączeniu dwóch największych w tym czasie stoczni w jedną. W ten sposób 19 października 1947 r. powstało zjednoczone przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Stocznia Gdańska.
6 listopada 1948 r. zwodowano w SG pierwszy zbudowany przez polski przemysł stoczniowy statek pełnomorski, rudowęglowiec "Sołdek". W 1967 r. gdańskiemu zakładowi nadano imię Lenina, organizatora i przywódcy Rewolucji Październikowej, a następnie pierwszego przywódcy Rosji radzieckiej.
Szacuje się, że od lat powojennych Stocznia Gdańska była miejscem pracy dla ok. 140 tys. osób. Do lat 90. ub. wieku powstało w niej niespełna 1000 statków.(PAP)
autor: Robert Pietrzak
rop/ mkr/
