Kształtowaniu się państwa łotewskiego w kontekście historii państw ościennych Litwy i Estonii, a także Finlandii i Polski, poświęcona jest wystawa „We want to be free, we will be free!”, której wernisaż odbył się w środę w „Przystanku Historia” IPN.
"Dzisiaj żyjemy w wolnych, niepodległych państwach, a ta wystawa, to nasze spotkanie, jest przejawem tego, że tę naszą nadbałtycką solidarność budujemy dalej" - podkreślił prezes IPN dr Jarosław Szarek. "Pamiętając o naszej wspaniałej przeszłości, o naszej tożsamości, która pozwalała nam przetrwać czas komunizmu, budujemy ten łańcuch solidarności - od Tallina, Rygi, Wilna, ku Warszawie i dalej ku Helsinkom" - dodał.
Ambasador Łotwy w Polsce Edgars Bondars ocenił, że wystawa jest bardzo dobrym przykładem tego, jak dobrze działa współpraca państw bałtyckich. "Mamy wspólną historię, mamy wspólne cele dotyczące dnia dzisiejszego i przyszłości i ta wystawa jest dowodem, że znamy naszą historię i wiemy, co mamy robić" - podkreślił.
Dyrektor Archiwum Narodowego w Rydze Mara Sprudza zwróciła uwagę, że "wystawa jest unikatową szansą poznania różnego rodzaju faktów, a także dokumentów pochodzących ze zbiorów różnych archiwów, w różnych krajach".
Martin Roger, ambasador Estonii w Polsce wskazał, że "niepodległość jest czymś, o co warto walczyć bez względu na to, jak silny jest oponent oraz, że zawsze potrzebujemy przyjaciół i nigdy nie możemy pozostać sami, musimy tworzyć sojusze".
Ambasador Litwy Eduardas Borisovas przypomniał, że w 1989 r. dwa miliony osób, trzymając się za ręce, utworzyło żywy łańcuch od Wilna przez Rygę do Tallina. Był to wyraz protestu przeciwko sytuacji politycznej w tych ówczesnych republikach ZSRS. Jak mówił, akcja zrobiła "bardzo duże wrażenie na całym świecie, na państwach sąsiedzkich i niepodległych".
Dyrektor oddziału IPN w Warszawie prof. Jerzy Eisler wskazał, że Polska powinna starać się być obecna z "polskim przekazem". "Powinniśmy zgłaszać tę naszą wersję historii, mówić gdzie i dlaczego nie zgadzamy się na pewne rzeczy, ale oczywiście nie możemy nie zgadzać się na wszystko, bo taka postawa izoluje i grozi tym, że owszem będziemy znać historię Polski, ale tylko my, nikogo to nie będzie interesowało, ani nikogo to nie będzie obchodziło" - tłumaczył.
IPN przypomina, że po pierwszej wojnie światowej, w myśl zasady o samostanowieniu narodów i w całkowitej zgodzie z wolą ludów Europy Środkowo-Wschodniej, powstało lub odrodziło się wiele państw narodowych. Były to: Czechosłowacja, Finlandia, Estonia, Litwa, Łotwa, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców oraz Polska. Gotowość przedstawicieli tych narodów do skutecznego wykorzystania zaistniałych warunków w kraju i za granicą stanowiła logiczny wynik historycznego procesu wybijania się na niepodległość.
Ekspozycja "We want to be free, we will be free!" ("Chcemy być wolni, będziemy wolni!") poświęcona jest kształtowaniu się państwa łotewskiego w kontekście historii państw ościennych Litwy i Estonii, a także Finlandii i Polski, które powstały lub odrodziły się po pierwszej wojnie światowej, a w latach 2017–18 obchodziły setną rocznicę wywalczenia swojej niepodległości.
Wystawa opowiada historię kilku z tych państw. Za pomocą fotografii i dokumentów, ukazano drogę Łotyszy do niepodległego państwa, które ostatecznie powstało 18 listopada 1918 r., walkę w jego obronie oraz rozwój na początku swojego istnienia.
Wystawa jest także okazją do zapoznania się zarówno z fotografiami, jak i przechowywanymi w zagranicznych archiwach dokumentami, które dotyczą procesów powstawania lub odradzania się czterech innych państw Europy Środkowo-Wschodniej: Finlandii (6 grudnia 1917 r.), Litwy (16 lutego 1918 r.), Estonii (24 lutego 1918 r.) i Polski (11 listopada 1918 r.).
Ekspozycja została przygotowana w języku angielskim, aby zgodnie z założeniami organizatorów uczynić ją jak najszerzej dostępną. Każdą część przygotowali badacze z poszczególnych krajów.
Wystawę zorganizowało Narodowe Archiwum Łotwy we współpracy z Estońskim Archiwum Narodowym, Narodowym Archiwum Finlandii, Litewskim Centralnym Archiwum Państwowym oraz Instytutem Pamięci Narodowej.
Pierwsza prezentacja wystawy miała miejsce w Litewskiej Bibliotece Narodowej im. Martina Mazvydasa w Wilnie, w dniach 13 listopada – 3 grudnia 2018 r.
Ekspozycję będzie można oglądać do 11 lutego 2019 r. Wstęp wolny. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ pat/
