Więźniowie z pierwszego transportu Polaków do KL Auschwitz na dworcu kolejowym w Tarnowie. Źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
W Tarnowie, a także Harmężach i Oświęcimiu odbędą się 13 i 14 czerwca wydarzenia upamiętniające 79. rocznicę pierwszej deportacji Polaków do niemieckiego obozu Auschwitz – podało w poniedziałek Muzeum Auschwitz, które jest współorganizatorem obchodów.
Rzecznik Muzeum Auschwitz Bartosz Bartyzel poinformował, że patronat nad uroczystościami objął prezydent Andrzej Duda.
14 czerwca obchodzony jest w Polsce jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
Uroczystości zainauguruje 14 czerwca msza św. w franciszkańskim Centrum św. Maksymiliana w podoświęcimskich Harmężach. Po eucharystii uczestnicy zwiedzą znajdującą się w podziemiach świątyni ekspozycję „Klisze pamięci. Labirynty” Mariana Kołodzieja, byłego więźnia Auschwitz, deportowanego w pierwszym transporcie.
Wystawa składa się z ponad 200 kompozycji rysunkowych oraz elementów dodatkowych, jak prycze, drewniane sylwety, krzyż z desek. Artysta tworzył je 16 lat. Prace przedstawiają wizję gehenny obozowej w niemieckim obozie Auschwitz, a jednocześnie uwypuklają heroiczne zwycięstwo odniesione tam przez polskiego franciszkanina, św. Maksymiliana Kolbego, który oddał życie za współwięźnia Franciszka Gajowniczka.
Uczestnicy złożą też kwiaty przed tablicą na budynku Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. rtm. Witolda Pileckiego w Oświęcimiu, która upamiętnia przybycie pierwszego transportu. W piwnicy tego budynku 14 czerwca 1940 r. Niemcy umieścili Polaków po przywiezieniu. Obóz nie był bowiem jeszcze gotowy na przyjęcie pierwszych więźniów.
Uczestnicy oddadzą także hołd wszystkim ofiarom obozu zapalając znicze pod Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku 11 w byłym niemieckim obozie Auschwitz, gdzie Niemcy rozstrzelali wiele tysięcy osób, głównie Polaków.
W przeddzień obchodów w Oświęcimiu odbędą się uroczystości także w Tarnowie, skąd Niemcy deportowali Polaków.
14 czerwca 1940 r. do KL Auschwitz z więzienia w Tarnowie dotarł pierwszy transport 728 polskich więźniów politycznych. Wśród deportowanych byli m.in. żołnierze kampanii wrześniowej, którzy usiłowali przedrzeć się na Węgry, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci.
Spośród więźniów z pierwszego transportu wojnę przeżyło 239. Pozostali zginęli w obozie lub ich dalszy los nie jest znany. Obecnie żyje jeden – Kazimierz Albin. W Auschwitz Niemcy uwięzili ok. 150 tys. Polaków. Połowa z nich tam zginęła, a wielu kolejnych po przeniesieniu do innych obozów.
W pierwszym okresie istnienia obozu więzieni byli głównie Polacy, dla których Niemcy go założyli. W połowie 1942 r. ich liczba zrównała się z Żydami. Od 1943 r. Żydzi stanowili już większość. W KL Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. Obóz Auschwitz został wyzwolony 27 stycznia 1945 r. przez Armię Czerwoną.
Organizatorami oficjalnych uroczystości oprócz Muzeum są m.in. lokalne samorządy, krakowski oddział IPN, fundacje i stowarzyszenia zajmujące się kultywowaniem pamięci o ofiarach, diecezja bielsko-żywiecka, franciszkanie, oświęcimskie Centrum Żydowskie i stowarzyszenie Romów. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ pat/
