Gmach Sejmu Śląskiego. Fot. SUW
Biało-czerwona flaga państwowa, przekazana w czwartek śląskiej delegacji przez prezydenta Andrzeja Dudę, została w piątek uroczyście podniesiona na maszt historycznego Gmachu Sejmu Śląskiego w Katowicach, gdzie dziś mieszczą się urzędy: marszałkowski i wojewódzki.
"Niech ta biało-czerwona dumnie powiewa nad Katowicami, nad śląską ziemią; niech będzie znakiem miłości, znakiem tożsamości. Niech będzie jedną z tych biało-czerwonych flag, które będą zdobić śląskie domy nie tylko w roku, w którym obchodzimy pamiątkę powstań śląskich. Niech będzie znakiem naszej wspólnoty, znakiem przynależności nas wszystkich do Rzeczypospolitej" - mówił w czasie piątkowej uroczystości prezydencki minister Wojciech Kolarski.
Ofiarowaną przez prezydenta flagę przywieźli w czwartek ze stolicy pasażerowie specjalnego pociąg „Powstaniec Śląski”, który - z reprezentacją mieszkańców woj. śląskiego - dotarł do Warszawy, by upamiętnić 100. rocznicę powstań śląskich. Delegacja, w której byli m.in. marszałek i wojewoda śląski oraz metropolita katowicki, spotkała się w pałacu prezydenckim z Andrzejem Dudą i złożyła wieniec przed Grobem Nieznanego Żołnierza.
Podczas czwartkowej uroczystości marszałek woj. śląskiego Jakub Chełstowski i wojewoda śląski Jarosław Wieczorek przekazali prezydentowi replikę sztandaru powstańców śląskich "Tobie Polsko", zaś prezydent ofiarował Ślązakom flagę narodową, uszytą specjalnie - jak mówił Andrzej Duda - "na śląską miarę". W piątek flaga zawisła na urzędowym gmachu w Katowicach.
"Jesteśmy świadkami wzruszającej uroczystości. Biało-czerwona jest już na maszcie - na śląskiej ziemi, pod polskim niebem" - powiedział minister Wojciech Kolarski, którzy przekazał Ślązakom podziękowania prezydenta i jego małżonki za czwartkowe spotkanie w pałacu prezydenckim oraz przekazaną kopię powstańczego sztandaru z hasłem "Tobie Polsko".
"Ten sztandar od wczoraj jest wyeksponowany w sali Orła Białego w pałacu prezydenckim. Od dzisiaj każdy, kto będzie odwiedzał pałac prezydencki, będzie oglądał symbol miłości Śląska do Rzeczypospolitej. Dzisiejsza uroczystość jest dopełnieniem wczorajszego wydarzenia - jesteśmy świadkami podniesienia biało-czerwonej flagi, tak jak 100 lat temu dopełnieniem procesu odbudowy Rzeczypospolitej były powstania śląskie i w efekcie przyłączenie Śląska do macierzy" - mówił minister Kolarski.
Wojewoda śląski Jarosław Wieczorek ocenił, że przekazana przez głowę państwa flaga to wyjątkowy i symboliczny dar. "To jest ogromny dar miłości i szacunku Rzeczypospolitej do ziemi śląskiej" - mówił wojewoda, dziękując parze prezydenckiej za czwartkową gościnę oraz atmosferę spotkania. "Głęboko wierzę, że ta biało-czerwona będzie łopotała na tym gmachu i wspierała Ślązaków i mieszkańców Polski na wieki" - dodał.
Marszałek woj. śląskiego Jakub Chełstowski wskazał, że otrzymana od prezydenta flaga zawisła w sercu śląskiej demokracji, w pobliżu siedziby sejmiku woj. śląskiego oraz władz województwa. Marszałek podkreślił dobrą współpracę władz samorządowych i państwowych w sprawie upamiętnienia 100. rocznicy powstań śląskich, zapewniając, że w latach rocznic o powstaniach śląskich będzie głośno w całym kraju.
Monumentalny gmach Sejmu Śląskiego, gdzie dziś mieszczą się m.in. urzędy wojewódzki i marszałkowski, uznawany jest za perłę modernistycznej architektury dwudziestolecia międzywojennego. Powstał w latach 1925-29 na potrzeby władz Województwa Śląskiego, utworzonego w 1922 r. na uzyskanej przez Polskę po I wojnie światowej części Górnego Śląska. Region miał wówczas szeroką autonomię, w tym odrębny Sejm oraz Skarb Śląski - obiekt zaprojektowano z uwzględnieniem ich potrzeb.
W tym roku przypada setna rocznica pierwszego z trzech powstań śląskich. Sejm RP ustanowił rok 2019 Rokiem Powstań Śląskich. W minioną środę minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak zapowiedział, że z tej okazji tegoroczna defilada Wojska Polskiego, organizowana w dniu jego święta – 15 sierpnia – odbędzie się w Katowicach.
Z powstańczymi rocznicami wiąże się również zaplanowana na najbliższy poniedziałek wizyta prezydenta Andrzeja Dudy na Górnym Śląsku. W Mysłowicach, gdzie niespełna sto lat temu doszło do wydarzeń, które dały impuls do wybuchu pierwszego powstania, prezydent m.in. złoży kwiaty przed tablicą upamiętniającą powstańców śląskich z Mysłowic i okolic, a w Świętochłowicach zwiedzi Muzeum Powstań Śląskich i złoży kwiaty przed Pomnikiem Powstańca Śląskiego. Andrzej Duda spotka się też z mieszkańcami obu miast.
Główne obchody przypadającej w tym roku 100. rocznicy wybuchu I powstania śląskiego mają odbyć się w sierpniu w Mysłowicach - to właśnie masakra przed kopalnią Mysłowice 15 sierpnia 1919 r. była impulsem do rozpoczęcia I powstania śląskiego. Po otwarciu ognia przez oddział Grenzschutzu (niemieckiej straży granicznej) zginęło siedmiu górników, dwie kobiety i 13-letni chłopiec.
I powstanie śląskie było - według historycznych opracowań - spontanicznym zrywem polskiej ludności, którego celem miało być przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Upadło po 10 dniach, przygotowując jednak grunt do dwóch kolejnych powstań w następnych latach. Rok później, również w sierpniu, wybuchło drugie powstanie śląskie, zaś efektem rozpoczętego w kolejnym roku (w nocy z 2 na 3 maja 1921 r.) trzeciego powstania było przyznanie Polsce znacząco większej części Górnego Śląska niż zamierzano po marcowym (w 1921 r.) plebiscycie w sprawie przynależności państwowej tych ziem.
Gmach Sejmu Śląskiego, na którego maszcie zawisła w piątek podarowana przez Andrzeja Dudę flaga, składa się z czterech głównych skrzydeł. Wewnątrz mieści się m.in. kolista część sejmowa - historyczna sala Sejmu Śląskiego, na której wzorowana jest sala posiedzeń Sejmu w Warszawie. Obiekt liczy - prócz wysokiego parteru - cztery piętra, dodatkowe dwie kondygnacje ma pod ziemią. Kubatura budynku wynosi ponad 161 tys. metrów sześciennych. Jest w nim ponad 600 pomieszczeń i 1,3 tys. okien. Łączna długość korytarzy wynosi ponad 6 km, a obwód głównego korytarza na każdym piętrze wynosi ok. 400 m.
Wewnątrz znajduje się, oprócz sali sejmowej, charakterystyczny westybul - pomieszczenie o wysokości trzech pięter, przypominające renesansowy dziedziniec z krużgankami. Sąsiadują z nim używane obecnie przy ważnych wydarzeniach sale - Marmurowa, Błękitna i Złota. W podziemiach budynku jest dawny basen, zaprojektowany jako zabezpieczenie przed złodziejami chcącymi obrabować mieszczący się nad nim skarbiec śląski, gdzie przechowywano przed wojną sztaby szlachetnych metali. Konstrukcja basenu przewidywała zalanie ewentualnego podkopu, ale też - od dołu - samego skarbca. W pobliżu położony jest dawny piwniczny magazyn żywności z windą wprost do kuchni wojewody. Są też tunele, m.in. korytarz prowadzący do oddalonej o ok. 200 m przedwojennej willi wojewody.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ itm/
