W prawosławnym monasterze Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu k. Białegostoku odbyły się we wtorek uroczystości z okazji święta apostoła i ewangelisty Jana Teologa. Jest on patronem XIX-wiecznej cerkwi, jednej z dwóch w tym klasztorze.
Święto obchodzone 21 maja jest jednym z trzech najważniejszych w supraskim męskim monasterze, ważnym miejscu dla prawosławnych w Polsce. Głównej liturgii przewodniczył ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej abp Jakub.
Cerkiew Jana Teologa (początkowo drewniana) była pierwszą świątynią w monasterze Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu. Powstała w 1501 r. Obecna świątynia pochodzi z XIX w. Wzniesiona została z czerwonych cegieł w latach 1889-1890 w obrębie monasterskich budynków. Przybudowano ją do istniejącej, południowej części obiektu klasztornego.
W latach 1939-1940 zdewastowały ją wojska sowieckie, tworząc w budynkach monasterskich koszary wojskowe. W głównej klasztornej cerkwi Zwiastowania NMP zorganizowano wtedy warsztaty wojskowe, a w świątyni pod wezwaniem św. Jana Teologa – kuchnię i stołówkę.
Wycofując się stamtąd po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej, Sowieci zostawili nagie mury. Władze niemieckie udostępniły prawosławnym cerkiew św. Jana Teologa. W 1942 r. ponownie ją wyświęcono. Ale, wycofując się w lipcu 1944 r., Niemcy wysadzili główną świątynię w powietrze, zamieniając ją w gruzy. Jej odbudowa rozpoczęła się 35 lat temu (kamień węgielny pod odbudowę i rekonstrukcję został położony 4 czerwca 1984 r.), wciąż trwają prace wykończeniowe wewnątrz, m.in. oryginalnymi metodami odtwarzane są XVI-wieczne freski.
Po wojnie mniejsza cerkiew św. Jana Teologa stała się świątynią parafialną, a pozostałe budynki monasterskie przejął Skarb Państwa.
Obecnie cały klasztor w Supraślu stanowi własność Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Działa tam m.in. Muzeum Ikon (oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku) i Akademia Supraska. Cerkiew Jana Teologa przeszła remont, zyskała m.in. nowe polichromie. W lutym 2017 r. została ponownie wyświęcona po remoncie.
Województwo podlaskie uważane jest za centrum prawosławia w Polsce. Dokładnych danych o liczbie wiernych Cerkwi w naszym kraju nie ma. Hierarchowie tego Kościoła szacują, że prawosławnych w Polsce jest ok. 450-500 tys. Dane GUS oparte na wynikach spisu powszechnego są niższe, ale hierarchowie uznają je za niemiarodajne. (PAP)
Autor: Robert Fiłończuk
rof/ joz/
