Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent II RP, pośmiertnie otrzyma nagrodę IPN "Kustosz Pamięci Narodowej" - poinformował we wtorek w radiowej Jedynce prezes IPN Jarosław Szarek. To 18. edycja nagrody przyznawanej za upamiętnienie historii narodu polskiego z lat 1939–89.
Uroczystość wręczenia laureatom nagród przez prezesa IPN Jarosława Szarka odbędzie się w południe na Zamku Królewskim w Warszawie.
"To 18. edycja już +Kustosza+, czyli +Kustosz+ zyskuje pełną pełnoletność i rzeczywiście na ten czas w tym roku postaci niezwykłe, bo symbolizujące nasze dzieje XX wieku - nie tylko opiekunowie tej historii, ale i świadkowie" - powiedział w radiowej Jedynce Szarek.
Prezes IPN podkreślił, że Ryszard Kaczorowski był ostatnim prezydentem II Rzeczypospolitej i symbolem trwania niepodległej Polski na emigracji. Przypomniał, że Kaczorowski był m.in. wychowawcą młodzieży, gdy służył w harcerstwie. W 1942 r. wstąpił do armii gen. Władysława Andersa; przeszedł szlak bojowy 2. Korpusu Polskiego; w 1947 r. osiadł w Londynie. "W jego pracy Polska zawsze była na pierwszym miejscu. Podkreślał, że patriotyzm nie zależy od miejsca zamieszkania i nawet na emigracji nie da się zamienić polskiej duszy na inną" - przekazał PAP Instytut Pamięci Narodowej.
Ryszard Kaczorowski był prezydentem Polski na uchodźstwie w latach 1989-1990; po wyborze Lecha Wałęsy na prezydenta przekazał na jego ręce insygnia władzy prezydenckiej II RP. Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu Tu-154 pod Smoleńskiem.
Wśród tegorocznych laureatów nagrody - jak poinformował Szarek - są także: propagator pamięci o ofiarach zbrodni wołyńskiej Janusz Horoszkiewicz, przyjaciółka Jana Pawła II prof. Wanda Półtawska, autor publikacji o Powstaniu Warszawskim Marek Strok oraz Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie.
"Janusz Horoszkiewicz to niezłomny strażnik polskiego dziedzictwa na Wołyniu, rzecznik i głosiciel pojednania w prawdzie narodów polskiego i ukraińskiego. Inicjator i wykonawca ponad 40 krzyży stojących w dolinie rzeki Horyń w miejscach unicestwionych w 1943 r. polskich wiosek, kościołów i cmentarzy" - podał IPN, przypominając też, że od 2007 r. Janusz Horoszkiewicz organizuje każdego roku pielgrzymki do Huty Stepańskiej i jej okolic.
Wanda Półtawska jest lekarzem psychiatrą, w czasie wojny była więźniarką niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego w Ravensbrueck (jako 20–letnia dziewczyna trafiła tam z wyrokiem śmierci w listopadzie 1941 r.; na miejscu przeprowadzano na niej eksperymenty pseudomedyczne), w okresie PRL-u została przyjaciółką Karola Wojtyły - od 1978 r. papieża Jana Pawła II. "Rzucona w czasie niemieckiej okupacji z otaczającego ją świata miłości i przyjaźni w atmosferę okrucieństwa gestapowskiego więzienia i hitlerowskiego kacetu nie poczuła nienawiści, tylko ogromne zdziwienie: jak jest możliwe, aby człowiek człowiekowi mógł zadawać takie cierpienia?" - napisał o niej IPN.
W niedawnym liście w liście otwartym do "wszystkich ludzi dobrej woli zainteresowanych historią Polski" Wanda Półtawska podkreśliła, że patriotyzm to nie nacjonalizm. "Nie chodzi o to, by swój patriotyzm narzucać innym. To nie polityka. To szukanie własnej tożsamości. Dlatego trzeba zachować pamięć o tym, co było, żebyśmy umieli stawać po stronie dobra i piękna, a nie zła i nienawiści" - napisała.
Marek Strok jest wybitnym znawcą i badaczem Powstania Warszawskiego. "Jego fascynacja losami żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego zrodziła najpełniejszą kolekcję biogramów powstańców warszawskich, nieocenioną dla każdego historyka zajmującego się dziejami zbrojnego zrywu sprzed 75 lat. Marek Strok, choć jest pasjonatem samoukiem, ma ogromny dorobek naukowo–historyczny, a pod względem warsztatu historycznego w niczym nie ustępuje profesjonalistom. Od kilkudziesięciu lat, współpracując blisko ze środowiskami powstańczymi, dokumentuje dzieje konspiracji i powstańczej Warszawy" - napisał o nim IPN.
Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie to z kolei organizacja, której głównym i najważniejszym zadaniem w pierwszych latach jej działalności stała się odbudowa Cmentarza Obrońców Lwowa, znanego także jako Cmentarz Orląt. Nekropolia ta stanowi wydzieloną część Cmentarza Łyczakowskiego, gdzie znajdują się mogiły polskich obrońców Lwowa, poległych w latach 1918-1920. Cmentarz ten został zdewastowany w latach 70. na polecenie władz ZSRS. Do rekonstrukcji nekropolii przystąpiono w 1989 r.; ponownie uroczyście ją otwarto 24 czerwca 2005 r. Dziś opiekuje się nim, a także innymi miejscami polskiej pamięci narodowej w okolicach Lwowa np. w Zadwórzu, Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Wojskowymi, którym kieruje Janusz Balicki.
Nagroda "Kustosz Pamięci Narodowej" przyznawana jest osobom, a także instytucjom i organizacjom społecznym za szczególnie aktywny udział w upamiętnieniu historii narodu polskiego w latach 1939–89 oraz za działalność publiczną zbieżną z ustawowymi celami IPN. Nagrodę w lipcu 2002 r. ustanowił ówczesny prezes IPN prof. Leon Kieres, a jej pomysłodawcą był ówczesny dyrektor krakowskiego oddziału IPN prof. Janusz Kurtyka (prezes IPN w latach 2005-2010). (PAP)
nno/ mabo/
